İyi günde, kötü günde; hastalıkta ve sağlıkta, ölüm bizi ayırana dek... denilerek verilen sözlerle kurulan aile müessesesi her ne kadar istenmeyen bir durum olsa da yıkılabilmektedir. Eşlerin bazen zorunlu bazen de istekleriyle resmen evliliklerini hakim önünde bitirmeleri durumuna boşanma denilmektedir. Boşanma kimi zaman her iki tarafın aldığı ortak bir karar da olabiliyor bazen de tek taraflı bir istek de olabiliyor. Her ne sebeple olursa olsun son kararı hakim veriyor.
Boşanma işlemleri eğer eşler belli başlı konularda mutabık kaldıklarını ve bu kararı ortak aldıklarını yazılı ve sözlü olarak beyan ederlerse çok uzamayan bir süreç. Ancak eşlerin anlaşamadığı konular varsa burada hakim devreye girerek kanunda gerekli hükümler çerçevesinde karar veriyor. Bu anlaşmazlıkların en başında ise çocuğun veya çocukların velayeti konusu geliyor. Velayet çocuğun kimin yanında kalacağının karar verilmesi demektir. Burada da karar aşamasında hakimlerin dikkat ettikleri belli başlı noktalar var:
1. Çocuğun Yaşı: Kanunlarımız boşanma durumunda 6-7 yaşına kadar olan çocukların anneyle kalmasından yana. Zira buna da çocuğun psikolojik gelişimi ve anne bakımına muhtaç olması durumları kaynaklık etmekte. Bu yaşa kadar bir çocuğun anne rızası olmadıkça babaya verilmesinin imkanı yok gibidir. Annenin gelir durumu, ne iş yaptığı gibi hiçbir hususa bakılmıyor. Ancak annenin annelik vasıflarını yerine getiremeyecek derecede bedeni ve ruhi sağlığı yerinde değilse, çocuğa zarar verici bir durum hasıl oluyorsa ancak bu durumda velayet anneden alınıp babaya verilebiliyor.
2. Çocuğun Okul Çağında Olması: Elbette çocuğun yaşı her zaman ön plandadır ancak okul çağında olan çocuklar için durum değişmeye başlar. Maddi anlamda çocuğa en iyi olanakları kimin verebileceği gibi durumlar tarafları avantajlı duruma getirir. Burada çocuğun da görüşüne uzman bir çocuk psikiyatristinin görüşleri de alınarak başvurulur. Çocuğun tarafların etkisi altında ifade verebileceği gerçeğinden yola çıkılarak hakime geniş bir takdir yetkisi verilmektedir.
3. Çocuğun Kararı: Artık çocuk kendini ifade edebilecek 12-13 yaşlarına gelmişse yine çocuğun/çocukların menfaatleri göz önünde bulundurularak çocuğun isteği de dikkate alınarak velayet kararı verilir.
Velayeti Alamayan Taraf Çocuğunu Nasıl ve Ne Şartlarda Görebilir?
Elbette velayetin alınması çocuğun annesini veya babasını bir daha hiç göremeyeceği anlamına gelmez. Kanun çocuğun velayetini alamayan tarafla da belli şartlar altında ve sürelerde görüşmesini, birlikte vakit geçirilmesini zorunlu tutmaktadır. Buna hakim çocuğun yaşına, okul durumuna vs. gibi durumlarına bakarak hafta sonları belirli saatler arasında, ik haftada bir, bayram, yaz, sömestr tatillerinin bir bölümünde; ileri yaşlarda da yatılı olarak kalmasına hüküm verebilir.
Velayet Değişikliği Olabilir mi?
Eğer kanunun belirlediği sürelerde velayeti alan taraf çocuğu diğer tarafa göstermekten kaçınırsa karşı taraf karar örneğiyle icra dairesine başvurarak karar doğrultusunda işlem yapılmasını ister. Bu durum süreklilik arz ederse velayetin kötüye kullanılması durumu otaya çıkmış olur ki bu durumda karşı taraf velayetin kendisine verilmesi için dava açabilir.