Pek çok insanda görülen ancak çoğu zaman önemsenmeyen ağız kuruluğu, oldukça ciddi sağlık sorunlarının oluşmasına neden olabilmektedir. Genellikle yoğun ilaç kullanımı ve bazı hastalıklar neticesinde ortaya çıkan ağız kuruluğu basit önlemler ile giderilebilmekte ya da kontrol altına alınabilmektedir.
Dr. Ezel Yıldız Elmas
Diş Hekimi
Ağız kuruluğu, oral bölgenin ekolojik dengesinin bozulmasına, diş ve diş eti hastalıklarının ortaya çıkmasına, kişinin yiyip içtiklerinden tat alamamasına ve bu nedenlerle de kişinin yaşam kalitesinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır. Ağız ve genel sağlığın devamlılığı için tükürük miktarının normal seviyede olması önemlidir. Ancak çeşitli sistemik hastalıklar ve kullanılan ilaçlar tükürük miktarını etkiler. Yaş farklılıklarının salgılanan tükürük miktarına güçlü bir etkisi yoktur. Yaşlanmayla birlikte salgılanan tükürük miktarının azalmasının sebebi, genellikle kullanılan ilaçlardır. Diş çürükleri, diş eti hastalıkları, ağız içi mantar ve virüs enfeksiyonları ağız kuruluğunun sebep olduğu başlıca şikayetlerdir.
Ağız kuruluğunuz olup olmadığını anlamak için:
• Yutkunmada zorluk yaşıyor musunuz?
• Yemek yerken ağız kuruluğu hissediyor musunuz?
• Kuru gıda tüketirken sıvı yudumlama ihtiyacı duyar mısınız?
• Tat almanızda bozukluk var mı?
• Dudakların diş veya protezlere yapışmasıyla çiğneme, yutkunma, konuşma ve yemede sorunlarınız var mı?
• Yoğun, ağdalı tükürük kıvamı hissediyor musunuz?
• Dudaklarınız kuru veya çatlak görünümlü mü ve kırmızı, çabuk kanayan dişetleriniz var mı?
• Tekrarlayan ağız içi yaraları, dil yüzeyinde kuruluk ve değişiklikler var mı?
• Dişlerin, diş eti ile birleşim yerlerinde veya kök yüzeylerinde diş çürükleri var mı?
• Kötü ağız kokusu var mı?
Sorularından birkaçına evet cevabı veriyorsanız sizde de bu rahatsızlık vardır.
Ağız kuruluğunun nedenleri nelerdir?
• Kullanılan ilaçlar; depresyon ilaçları antidepresanlar, alerji ilaçları antihistaminikler, diüretikler, kalp ilaçları- kardiyovasküler ilaçlar, ağrı kesiciler, yatıştırıcı ilaçlar ve tansiyon ilaçları gibi reçete edilebilen 400’ün üzerinde ilaç ağız kuruluğuna sebep olabilir.
• Sistemik hastalıklar; şeker hastalığı (diabet), parkinson hastalığı, sjögren sendromu, HIV/AIDS gibi hastalıklar ağız kuruluğuna sebep olabilir.
• Kanser tedavileri; radyasyon tedavisi, kemoterapi ağız kuruluğuna sebep olabilir.
• Alkol ve sigara kullanımı, ağızdan soluma ağız kuruluğuna sebep olabilir.
Tedavisi nasıldır?
• Florlu veya ağız kuruluğu için üretilen özel diş macunu ile dişler fırçalanmalı,
• Dişlerin arası diş ipi ve arayüz fırçaları ile temizlenmeli,
• Diş yüzeylerine günlük flor uygulamaları yapılmalı,
• Florlu ağız gargaraları ile ağız düzenli olarak çalkalanmalı,
• Diş dolgusu yaptırırken flor serbestleyen dolgu maddeleri ve amalgam yani cıvalı dolgular tercih edilmelidir. Çürük gelişimi kontrol altına alındıktan sonra kuron protez uygulamaları yapılabilir.
Ağız kuruluğu ile ortaya çıkan diş ve dişeti şikayetleri için hastalar nelere dikkat etmelidir?
• Geceleri hava nemlendiricilerinin kullanılması ile rahatlama sağlanabilir.
• Sakız, tatlandırıcılı sert şekerler gibi tükürük salgısını artırıcı gıdaların tüketilmesi kişiyi rahatlatır.
• Sık sık su yudumlamak,
• Su bazlı dudak nemlendiricileri kullanmak şikayetleri en aza indirmede uygulanacak basit önlemlerdir.
Bazı durumlarda hastalara yapay tükürük sprey ve jelleri (ağız nemlendiricileri) ile ağız ortamını nemlendirme önerilebilinir. Ancak bu tür uygulamalar limitli bir zaman aralığında etkilidirler. Bu yüzden konuşma ve gece yatma zamanından önce kullanımları idealdir.
Mutlaka Dikkat edin!
• Sodyum lauryl sulfat içeren diş macunları
• Alkol içeren ağız gargaraları
• Şekerli yapışkan gıdalar, şeker ve şekerli sakızlar
• Baharatlı, asitli gıdalar
• Alkol ve karbonatlı içkiler
• Kafeinli içecekler
• Tütün kullanımı
• Tarçın ve limon aromalı sakız ve şekerler ağız kuruluğu semptomlarını artırır.