Çocuklarda organ nakli ilk mi yoksa son tercih mi?
Minicik bedenleriyle ya diyalize mahkum oluyor ya da her an yaşayabilecekleri hayati tehlike nedeniyle ailelerinin yüreklerini ağızlarına getirebiliyorlar. Oysaki çocuk yaşta olacakları organ nakli ameliyatıyla hayata yeniden sarılmaları mümkün. Çocuklarda ciddi idrar yolu enfeksiyonları, mesane reflüsü, taş hastalığı, böbrek fonksiyon bozuklukları, böbrek yetmezliğine neden olurken, safra yolu rahatsızlıkları ve çeşitli kalıtsal hastalıklar karaciğer yetmezliğine yol açabiliyor. Bu nedenle naklin ilk tedavi seçeneği olarak düşünülmesi gerekir.

Kronik böbrek yetmezliği her yaş grubunda görülüyor mu?
En önemli olanları, doğumsal bozukluklar. Aralarında en sık rastlanan mesane reflüsünde idrar, idrar torbasından böbreklere geri kaçar. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının eşlik ettiği bu durum, uzun vadede böbreğin çalışamayacak hale gelmesine neden olur. Diğer doğumsal kusurlar arasında böbreklerin veya idrar torbasının henüz anne karnındayken yeteri kadar gelişememesi, böbreklerin içindeki kanallarda veya idrar yollarında tıkanıklıklar meydana gelmesi sayılabilir. Ayrıca bazı kalıtımsal hastalıklar da yetmezlik nedenidir. Nefritler, lupus gibi hastalıklar da böbrek yetmezliğine neden olabilir.

Kronik böbrek yetmezliği olan çocuklarda tedavi için nasıl bir süreç izlenmeli?
Son derece sinsi bir hastalık olan kronik böbrek yetmezliği, ilk dönemlerinde pek belirti vermeyebilir. Öncelikle halsizlik başlar, hipertansiyon, göz kapakları ve bacaklarda şişme, kemiklerde özellikle bacaklarda ağrı ve eğrilik, idrar miktarında azalma görülebilir. Akciğer sorunları ve kalp yetmezliği gelişebilir. Kronik böbrek yetmezliği olan çocuklarda diyaliz ihtimalinden önce bir nakil merkezine başvurulması, organ nakli için yeterli şartların olup olmadığının araştırılması gerekir.

Karaciğer nakline hangi durumlarda ihtiyaç duyuluyor?
Çocuklarda en sık karaciğer nakli nedeni, doğuştan safra yollarının oluşmaması hastalığıdır. Bu hastalığın ilk belirtisi uzun süren ve düzelmeyen sarılık. Doğum sonrası ilk üç ayda erken tanı konulursa, karaciğer nakli gerekmeden başka bir ameliyatla zaman kazanılsa bile sonuçta bu çocukların büyük kısmı siroza gider. Bunun dışında doğuştan metabolik hastalıklar kendini sarılık, kaşıntı, karın şişliği, büyüme ve gelişme geriliğiyle gösterip sirozla sonuçlanabilir. Çocuk organ bağış sayısı yetersiz olduğu için anne ya da babanın karaciğerinin küçük bir parçası bu hastalara nakledilebilir. Çocuk için gereken karaciğer miktarı az olacağından ameliyat sonrası vericide ciddi bir sorun beklenmez.

Nakil olmayan çocukların büyüme süreci nasıl etkileniyor?
Küçük yaşta diyalize başlayan çocuklarda enfeksiyon, gelişme geriliği gibi sorunlar olabiliyor. Kaşıntı, sarılık, büyüme geriliği, karında ve vücutta su toplama görülür. Çocukların cinsel gelişim basamakları geri kalabilir ve öğrenme kapasiteleri azalabilir. İştah sorunu yaşadıkları için dengeli beslenemeyip kilo alamayabilir. Ayrıca içe kapanma ve depresyon da kronik organ yetmezliğine sıklıkla eşlik edebilir. Büyüme geriliği ve kalıcı sorunlar oluşmadan nakil yapılması şart. Aksi halde organ yetmezliği nedeniyle gelişme geriliği görülen bir çocuk, nakilden sonra bile maalesef akranlarını yakalayamayabilir.

Akraba evliliğinin bu konuda olumsuz etkileri var mı?
Bazı kalıtsal hastalıklar akraba evlilikleri sonucunda oluşur.

Nakilli çocuk koşup, oynayabilir mi?
Nakil olan çocuklar organların uyumu için ömür boyu ilaç kullanmak zorunda. Ailenin bilinçli olması, yaşam boyu dikkat edilmesi gerekenler konusunda çocuğunu eğitmesi ve bunun takibini iyi yapması gerekir. Nakilden sonra üç aylık bir enfeksiyondan korunma döneminin ardından çocuk okula gidebilir. Spor yapmak istiyorsa darbe almayacağı ve enfeksiyon kapmayacağı şekilde her türlü sporu yapabilir. Yalnızca okul ve arkadaş çevresi konuyla ilgili uyarılmalı ve dikkatli olmaları sağlanmalı.