Her yasta ortaya çikabilen lenfoma hastaliginin görülme sikligi son yillarda büyük bir artis gösteriyor. Ancak lenfoma tedavisinde meydana gelen umut verici gelismeler hastalarin yasam kalitesini artiriyor. Memorial Sisli Hastanesi Hematoloji ve Kemik Iligi Nakli Merkezi Baskani Prof. Dr. Orhan Sezer, lenfoma ve tedavisi hakkinda bilgi verdi.

Büyümüs lenf dügümleri kisa sürede kendini belli eder

Lenfomalar “Hodgkin” ve “Hodgkin Disi Lenfomalar” olmak üzere iki büyük gruba ayrilmaktadir. Lenfomalar habis yani kötü huylu hastaliklardir ve genellikle kendilerini lenf dügümlerinin büyümesiyle belirtirler. Büyüyen lenf dügümleri vücudun boyun gibi görülebilir veya ele gelir bir yerinde ise, hasta ve hasta yakinlarinin bunu kisa bir zamanda fark etmeleri mümkün olur. Bunun yaninda, büyümüs olan lenf dügümleri kendilerini dolayli olarak, karin agrisi ve nefes darligi ile belli edebilir. Bazi hastalarda yorgunluk, terleme ve ates görülebilir. Lenfoma eger kemik iligindeyse kan hücreleri sayisinda azalma, karinda ise karin agrisi, idrar yollarina baski yapiyorsa böbrek sorunlari, safra yollarina baski yapiyorsa sarilik veya akcigere baski yapiyorsa nefes darligi gibi belirtilerle de ortaya çikabilmektedir. Bu durumun ciddi bir kan hastaligi olabilecegi akla getirilmeli ve doktora basvurulmalidir.

Hepatit B ve C lenfoma riskini artiriyor

Lenfoma hastaliginda son yillarda görülen önemli artisin pek çok nedeni bulunmaktadir. Bazi sebepler kimyasal maddelerle veya radyasyonla, bazilari ise bagisiklik sisteminin bozukluklari ile ilgilidir. Bu bozukluklarin bir kaynagi da Türkiye’de de çok yaygin olan hepatitlerdir. Bu tip karaciger hastaliklarinda lenfomalar meydana gelebilir. B ve özellikle C tipi virüs hepatiti olan hastalar risk grubunda yer almaktadir. Bunun disinda bagisiklik sisteminin çesitli bozukluklarindan ortaya çikan bazi bagirsak, tiroid, tükürük bezi veya göz hastaliklari da lenfomalarin olusma riskini artirmaktadir.

Tani ve tedavi yöntemlerinde önemli gelismeler yasaniyor

Lenfoma tanisinda en önemli yöntem, bir lenf bezinin ufak bir cerrahi müdahale ile çikartilip mikroskop altinda incelenmesidir. Lenfoma, gögüs kafesinin içi gibi erisilmesi zor bir yerde oldugu taktirde ise, bilgisayarli tomografi (BT) araciligi ile ince bir igne yardimi ile biyopsi alinmasi önemlidir. Bunun disinda bazi özel laboratuvar tetkikleri de uygulanmaktadir. Hastaligin metabolik aktivitesi ve tüm vücuttaki yayiliminin görülmesi için PET adi verilen teknik kullanilmaktadir.

Çogu lenfoma vakasinda hastalik tamamen yok edilebiliyor

Hodgkin lenfoma hastalarinda hastalik çok erken evrede teshis edilebilirse, hastaligi yok edebilme imkani yüzde yüze yakindir. Hastanin risk faktörleri de yoksa, “ABVD” denilen bir tedavi ve isin tedavisi ile basarili bir tedavi yapilabilmektedir. Fakat hastalik iyice ilerlemis ise, bu tedavi yeterli olmayabilir ve bu durumda daha yogun ve etkili tedaviler (escalated BEACOPP gibi) yapilmasi gerekebilmektedir. Hodgkin lenfoma nüks etmisse, otolog kök hücre transplantasyonu, genellikle en iyi tedavi seçenegini olusturmaktadir. Hodgkin disi lenfomalarin nüks etme durumunda da kök hücre transplantasyonu genellikle etkili bir tedavi yöntemidir.

Hastaligin alt gruplarinin özelliklerine göre tedavi uygulaniyor

Günümüzde lenfoma tedavisinde çok özel ilaçlar kullanilmaktadir. 5-10 yil önce lenfomalarin tedavisinde seçenekler sayili olmasina ragmen simdi her lenfomanin alt grubuna yönelik çok farkli tedavi yöntemleri bulunmaktadir. Hodgkin lenfomalarda, ilk tedavi ile hastalik yok edilmeye çalisilmaktadir. Hodgkin disi lenfomalar yavas ilerleyen (indolent), hizli ilerleyen (agresif) ve çok hizli ilerleyen (çok agresif) lenfomalar olarak üç büyük grubu bulunmaktadir. Indolent lenfomalarin tedavisinde yeni ilaçlar kullanilmaktadir. Almanya’da yapilan bilimsel bir çalismada; yeni kullanilan tek bir ilacin eskiden kullanilan dört ilaçli kombinasyondan hem daha etkili oldugunu, hem de daha az yan etkisi görüldügü ortaya çikmistir. Bu yöntemlerde enfeksiyon görülme orani ile saç dökülmesi daha azken, tedavinin etkisi daha fazladir. Kemoterapi de antikor ilaçlari ile kombine edilmektedir. Antikorlar da tümör hücrelerindeki bazi proteinleri algilayip, direkt olarak tümör hücrelerinin üstüne yapismakta ve kemoterapinin etkisini artirmaktadir. Ikinci gruptaki agresif lenfomalarda tani konur konmaz tedavi baslatilmalidir. Aksi takdirde hastalik hizla ilerlemekte, vücutta büyük hasara ve ölüme yol açabilmektedir. Bu hastaliklarda temel amaç, hastaligi tamamen yok etmek ve nüksetmemesini saglamaktir. T hücreli lenfomalarin tedavi imkanlari B hücrelilerden genellikle daha kötüdür. Bu lenfomalarda Alman ve Iskandinav ülkelerinde yapilan çalismalara göre, verilen kemoterapiye özel bir ilaç grubu eklendiginde tedavinin basari sansi artmaktadir. Üçüncü gruptaki Burkitt ve lenfoblastik lenfomalarda tedavi imkanlari çok ilerlemis durumdadir. Bu lenfomalar basit tedavilerle genellikle yok edilememekte fakat çesitli kemoretapi yöntemleriyle basarili sonuçlar alinabilmektedir.