Gelir vergisi hesabı ilk bakıldığında karışık gelebilen ama aslında belli bir mantığı anladıktan sonra oldukça kolay bir hesaptır. İki durum mevcuttur. Gelir vergisinde oluşan iki farklı durumdan ilki ücret kapsamındaki gelirleriniz. Bu kazandığınız maaş üstünden diye düşünülebilir. İkincisi ise ücret dışı gelirlerinizden ödeyeceğiniz gelir vergisi. Ödeyeceğiniz vergi miktarları, her yıl değişmekte ve ilgili makamlar tarafından duyurulmaktadır. Bu yazı 2015 yılı itibariyle geçerli olan oranları kullanmaktadır.
Öncelikle ücret için olan gelir vergisinden bahsedelim. Bunu hesaplamak için elimizde brüt maaşımızın olması yeterli. Aslında hesaplanması oldukça karışık bir konudur, çünkü maaşınızın ne kadar olduğuna, o yılki asgari maaşın ne kadar olduğuna, ayrıyetten özel durumlarınız itibariyle aldığınız indirimler ve benzeri pek çok etken vardır, ancak burada yapacağımız hesap, size üç aşağı beş yukarı doğru bir sonuç verecektir.
Diyelim ki, 3500 TL maaş geliriniz var. Bu ücret kapsamında değerlendirilir. Bu 3500 TL'nin %15'i SGK'ya, %1'i de İşsizlik Fonu'na gider. O yüzden bu kısmı brüt maaşınızdan çıkartırsınız, bu da size gelir vergisi matrahını verir.
3500 x 0,15 = 525; 3500 - 525 = 2975 TL. Bu size lazım olan miktar.
Vergilendirme ise şöyle işliyor:
12.000 TL'ye kadar %15.
12.000 TL - 29000 TL, %20.
29.000 TL - 106.000TL, %27.
106.000 TL ve fazlası, %35.
Tüm yıl boyunca çalıştığınızı varsayalım, yıl boyunca olan kümülatif(toplam) vergi matrahınız 2975 x 12= 35700 TL.
Burada şöyle yaparsınız, bu ücretin 12.000 TL'ye kadar olan kısmı %15, 12.000 TL ile 29.000 TL arasındaki miktar %20'den, geriye kalan 6700 TL(35700-29000) da %27'den vergilendirilir.
Yani: 12.000 x 0,15 = 1800 TL, 17.000 x 0,20 = 3400 TL, 6700 X 0,27 = 1809 TL
Sonuç olarak, yıllık 7009 TL gelir vergisi ödersiniz.
Ücret dışı olanların da hesaplaması aynıdır, ancak onlarda vergi dilimleri daha farklıdır.
12.000 TL'ye kadar %15,
12.000 TL-29.000 TL, %20,
29.000 TL-66.000 TL, %27,
66.000 TL ve fazlası, %35.
Toplam ücret dışı gelirinizden, aynı şekilde hesaplayabilirsiniz.