Ev almak hemen herkesin hayata dair ilk hedeflerinin başında yer almaktadır. Ancak ev sahibi olmak biraz külfetli bir durum olduğundan özellikle orta ve alt gelir grubundakiler için hayal olmaktan öteye geçememektedir. İşte bu durumda bu gelir grubu insanların da ev sahibi olabilmeleri için devreye başbakanlığa bağlı TOKİ (Toplu Konut İdaresi) girmekte.
Ülkemizde TOKİ'nin temelleri 1980'li yılların başına dayanmakta. Amacı ülkede hızla artan konut ihtiyacının karşılanmasında özellikle orta ve alt gelir grubundakilere yönelik konutlar yaparak uzun vadede ve çok düşük faiz oranlarıyla satmaktır. Aslında kar amacı gütmeyen TOKİ konutları az da olsa maliyetlerin üzerinde bir fiyatla satılıyor ki yeni yatırımlar için fon oluşturulabilsin. Geri ödemeleri ise uzun bir zaman dilimine yayılarak tutarlar mümkün olduğunca düşük tutulmuş. Böylelikle orta-alt gelir grubundakiler de konut sahibi olma şansına kavuşmuş oluyorlar.
Elbette maalesef yapılan konutlar ihtiyacın tamamını karşılayamadığından TOKİ de kendisinden konut alabilmenin şartlarını belirlemiş. Öncelikle bu şartları taşıyan ve belirlenen özel şartlara sahip olanlar arasında genellikle kura yöntemi kullanılarak konut satışları yapılıyor.
TOKİ'nin şuanda Alt Gelir Grubu, Yoksul Grubu ve bu iki grubun dışında olanlara yönelik üç farklı projesi mevcut. Bunlardan hepsi için ortak olan ilk kural daha önce TOKİ'den herhangi bir şekilde konut sahibi olmamış olmak veya TOKİ konut kredisi kullanmamış olmak kuralıdır. Bunun dışında projenin özelliğine göre değişen kural ve uygulamaları var.
Alt Gelir Grubu için:
1. T.C. vatandaşı olmak gerekiyor.
2. Başvuru yapılacak tarih itibariyle 25 yaşını doldurmuş olmak lazım; ancak eşi vefat etmiş kadınlar için bu kural geçerli değil.
3. Konutların yapılacağı yerleşim bölgesi dahilinde en az bir yıllık ikamet etme şartı var. Şehit yakını, malul, dul ve yetimleri için ise bu süre en az üç yıldır.
4. Kendisine veya aile bireylerinden herhangi birine (eşi, çocukları) ait tapuda kayıtlı gayrı menkulü olmaması gerekiyor.
5. Bir haneden kendisi, çocukları veya eşi adına sadece bir başvuru yapılabilir.
6. İstanbul dışında yaşayanların hane halkı gelirlerinin toplamının aylık net 2600 TL'yi geçmemesi (İstanbul'dakiler için bu sınır 3100 TL) gerekiyor.
Yoksul Grubu için:
Yukarıda saydığımız ilk beş madde aynen burada da var. Bunlara ek olarak;
a) SGK'da kaydı olmaması; yani herhangi bir sosyal güvencesinin olmaması,
b) SGK'ya hiç sağlık primi ödenmemiş veya bürüt asgari ücretin üçte birinin %12'si kadar (en düşük seviyeden) pirim ödeniyor olması gerekiyor.
Son olarak da bu gruplarda yer almayanlar için de konut satışı yapan TOKİ bunlar için de ilk bölümdeki ilk beş madde aynen geçerlidir. Ancak burada yaş sınırı 18'dir.
TOKİ konut satışlarını arzdan çok talep olursa kura yöntemiyle yapmaktadır. Ancak arz süresi boyunca yeterli talep olmazsa herhangi bir şarta bağlı olmadan (T.C. vatandaşı olmak ve daha önce TOKİ' den konut sahibi olmamak şartları dışında) satış da yapabilmekte. Ayrıca her türlü projede şehit yakınları; İstiklal, Kore ve Kıbrıs Savaşları gazileri ile vatani hizmet yaparken gazi olanlar, en az %40 oranında engelli olanlar her zaman ilk etapta değerlendiriliyor ve öncelik bu şartlara sahip olanlara veriliyor.
Bundan sonraki süreç kredi kullandırma süreci. Burada da devreye T.C. Ziraat Bankası giriyor. Bütün iş ve işlemler banka aracılığıyla halledildikten sonra konutlar hak sahiplerine teslim ediliyor.