Para Politikası Araçları
 

http://cdn.nasilkolay.com/static/Q2D...ri_646x340.jpg

Para Politikası Araçları,para politikası hedeflerine ulaşabilmek amacıyla kullanılan ve TCMB (Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) kontrolü altında olan büyüklükler veya değişkenlerdir. Para Politikası Araçları doğrudan ve dolaylı olmak üzere ikiye ayrılır.
Doğrudan(Dolaysız) Para politikası araçları;

1. Mevduat Zorunlu Karşılık Oranı: TCMB bankaların mevduat hesaplarına yatırılan para miktarının bir bölümünü olası riskleri azaltmak ve piyasa faiz oranlarını etkileyebilmek için para politikası aracı olarak Mevduat Zorunlu Karşılık Oranı aracını kullanır. Örneğin bu oran %20 ise;bankaya yatırılan 1000 TL'nin 200 TL'si hesabın bulunduğu banka tarafından götürülüp Merkez Bankası'na yatırılmak zorundadır.
2. Disponibilite Oranı:1211 sayılı TCMB Yasası gereğince mevduat kabul eden bankalar,taahhütlerine karşı disponibl(Likiditesi-paraya çevrilebilme hızı-yüksek değerler;nakit veya kolaylıkla paraya çevrilebilir türden değerler) bulundurmak zorundadır. Disponibilite ''satılabilir varlıklar'' anlamına gelmektedir. Mevduat Zorunlu Karşılık Oranı aracı gibi Disponibilite Oranı da riskleri azaltmak ve piyasa faiz oranını etkileyebilmek amacıyla kullanılır.
3. Reeskont Oranı:Merkez Bankası ödünç para veren son merci olarak tanımlanır. Merkez Bankası için bankaların bankası denilebilir, bankaların mevduatlarını kabul eder,onlara ödünç para verir. Merkez Bankası'nın bankalara ödünç para verme işlemlerinde uyguladığı faize,reeskont oranı denilmektedir. Bu araçta diğer iki araçla aynı görevi üstlenmiş bulunmaktadır.
4. Mevduat Faiz Oranı:Merkez Bankası'nın bankaların mevduata verebilecekleri faiz oranının üst sınırını belirleyebilme yetkisi vardır. Bu aracın da görevi diğerlerininki ile aynıdır. Örneğin TCMB Mevduat faiz oranının üst sınırını %10 olarak belirledi kabul edelim. Türkiye'deki hiçbir banka kendilerine yatırılan mevduat hesaplarına %10 dan fazla faiz veremeyecektir. Böylelikle TCMB piyasa likiditesini düzenleme kontrolünü üstlenmiş olur.
5. Bankaları İkna Yolu;Bu para politikası aracı niceliksel olmayıp niteliksel bir araçtır. Merkez Bankası gereken hallerde nedenlerini belirterek mevduat bankalarına kredi artışı veya azalışı yolunda telkinde bulunabilir.
6. İthalat Teminatı Oranı
7. Asgari Ödeme Oranı
8. Selektif Kredi Kontrolü
9. Zorunlu Döviz Devir Oranı. Doğrudan Para Politikası Araçları Toplamda 9 adettir.

Dolaylı Para Politikası Araçları ise 2 tanedir.
Açık Piyasa İşlemleri: Para arzını (Ekonomide dolaşımda bulunan toplam para miktarını) ve ekonominin likiditesini düzenlemek amacıyla Merkez Bankası'nın piyasadaki mevcut tahvilleri ve/veya senetleri alıp satması yoluyla gerçekleşir. Merkez Bankası bu işlem için yeni tahvil veya senet ihraç etmez, eğer ''Açık Piyasa Alımları'' yoluyla para arzı arttırmak isteniyorsa o zaman yeni tahvil ve/veya senet ihraç edebilir. Bu işlemlerin amacı da para politikası hedefi ne ise o hedefe ulaşmayı sağlamaktır. Örneğin Piyasa faiz oranının düşürülmesi ve buna bağlı yatırımların ve dolayısıyla istihdamda artış ve milli gelir artışı talep edilebilir. Piyasa faiz oranını açık piyasa işlemleri yoluyla düşürme yolu olarak da piyasada işlem gören tahvilleri satın almak şeklinde olabilir.
Ek Likidite Yönetim Araçları; Bu araçlar da kendi içinde üçe ayrılmaktadır. 1-Döviz Alım İhalesi ve Dövize Doğrudan Müdahale: Örneğin Türkiye Ekonomisi'nde olağan bir günde Dolar/TL kuru normalin üzerinde azalış gösteriyorsa piyasada bulunan tahvilleri satın alıp piyasa faizinin düşüşünü ve buna bağlı ülkede dolaşan döviz miktarını azaltıp Dolar/TL kurunu yükseltme yolunu seçebilir veya Döviz Alım ihalesi açıp Dövize verdiği faizi arttırıp dolayısıyla piyasada dolaşan döviz miktarını kısıp kurun yükselmesini sağlayabilir. 2-TL Depo İhalesi, 3-TCMB Likidite Senedi İhracı.
Özet olarak; TCMB Para Politikası Hedeflerine ulaşmak amacıyla Para Politikası Araçlarını kullanır. Bu araçların kullanımı ihtiyaca göre aynı anda birkaç tane veya hangileri gerekli ise seçmek suretiyle belirlenir. Para Politikası Araçlarının kullanımı Para Politikasi Kurulu Üyeleri tarafından gerçekleşir.