Her kadının kaçınılmaz yaşayacağı dönemlerden biri menopozdur. Menopoz dendiğinde genellikle akla gelen kadının adet kanamalarının sona ermesi ve doğurganlığını kaybetmesidir. Oysa menopoz döneminde kadınların östrojen hormonu eksikliği nedeniyle pek çok hastalığa yakalanma riski ARTıyor. ART Tıp Merkezi uzmanlarından Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Senai Aksoy menopoz döneminde kadınları bekleyen rahatsızlıkları anlattı.


Menopoz, kelime anlamı olarak son olarak görülen adet kanamasını ifade eder. Görülen bir adet kanamasından itibaren bir yıl süreyle adet görülmemesi halinde görülen o bir yıl önceki adet son adet kanaması olarak kabul edilir. Ancak bu son adet kanamasını daima kesin olarak belirlemek kolay olmaz.

Tariften de anlaşılabileceği gibi menopoz bir dönem değil, sadece görülen son adet kanamasıdır. Genellikle halk arasında menopoz deyimi bir dönem gibi ifade edilmektedir. Gerçekte dönem olarak doğru terim klimakterium'dur. Klimakterium dönemi uzunca bir süreyi kapsar, bu dönemde premenopoz menopoz öncesi), menopoz ve postmenopoz (menopoz sonrası) gibi 3 ana devre vardır. Bu 3 dönemin de sınırlarını kesin olarak belirlemek mümkün olmaz.

Menopoz terimini kısaca açıkladıktan sonra, biyolojik açıdan ne olduğunu ifade etmek gerekirse, kısaca yumurtalıkların faaliyetinin sonlanmasıdır diyebiliriz. Şimdi kısaca yumurtalıkların gelişimi ve fonksiyonundan söz edelim.

Yumurtalık fonksiyonu ve gelişimi

Bir kız çocuğunda yumurtalıkların gelişmesi bilindiği gibi anne karnındaki dönemde olmaktadır. Yumurtalık gelişimi sırasında, yumurtalıkların en önemli yapı elamanlarından biri de germ hücreleri, yani üremede rolü olan yumurta hücreleridir. Bu hücreler, kız çocuğu anne karnında daha 2 aylıkken oluşmaya başlar, süratle artışa devam ederek, 5 - 6 aylık olduğunda ise sayıları 7 milyona ulaşır. İşte bu dönemden sonra yumurta hücrelerinde biyolojik olarak azalma başlar. Yani bu yumurta hücrelerinin tüketimi söz konusudur ve yenidoğan bir kız çocuğunda bu sayı 2 milyona iner. Bu fizyolojik olay devam eder ve ergenlik dönemine giren bir kız çocuğunda yumurta sayısı 300-400 bin kadardır.

Daha sonraki dönemde ise her ay bir yumurta hücresi normal döllenecek düzeye kadar gelişme gösterirken, belli bir sayıda yumurta hücresi tüketilir. İşte bu tüketim menopoza kadar sürer. Menopoz dönemine yaklaşan bir kadında sayı artık iyice azalmıştır ve bir gün tükenecektir. Bu tükenme dönemi ise menopozdur.

Yumurta gelişiminin biyolojik hedefi çoğalma, yani üremedir. Bu yumurta hücresinin her ay gelişmesi sırasında başlıca olaylardan biri de, hormon salgısıdır. Yumurta hücresinin gelişiminde başlıca 2 dönem söz konusudur. Gelişiminin ilk döneminde östrojen, ikinci yarısında ise progesteron salgılanmaktadır. Yani kadın her ay, 2 ayrı dönemde 2 ayrı hormonun etkisi altındadır.

Menopoz sadece kadını değil tüm aileyi etkiler!

Menopoz sonrası dönemde yumurta hücreleri tükendiğinden yukarda adı geçen hormonlar da salgılanamazlar. Bu hormonlardan özellikle östrojen hormonu eksikliği kadınlarda görülen, bilinen menopoz semptomlarına yol açarlar. Ancak ateş basması, terleme, unutkanlık, uykusuzluk, hayattan kopma, sinirlilik hali gibi olaylar erken dönemde görülen bulgulardır. Bu erken dönemde görülen şikayetler kadın yaşamını zorlaştıracak boyutlardadır. Bunun yanında bu postmenopozal şikayetler sadece menopoza giren kadını değil, çevresini de etkileyecek boyutlardadır. Yani menopoz ailesel ve toplumsal sorunlara da yol açabilen önemli bir biyolojik dönemdir.

Menopoz sonrası kalp damar sorunları artıyor!

Postmenopozal dönemde ortaya çıkan sorunların en önemli boyutunu, sonraki yıllarda görülen sorunlar oluşturmaktadır. Menopozu takiben 10 - 15 yıl kadar sonra, geç dönemde ortaya çıkan iki önemli sorun, kalp - damar hastalıkları ve kemiklerde görülen zayıflamadır. Kalp - damar hastalıkları arasında kalp krizleri ve beyin kanaması gibi önemli sağlık problemleri söz konusudur. Kemiklerdeki zayıflama sonucunda da kırıklar ve buna bağlı sakatlık veya ölüm gibi ciddi sağlık sorunları görülmektedir. Bu sorunlardan da önemli ölçüde sorumlu olan östrojen hormonunun eksikliğidir.
Bir başka ifade ile östrojen hormonu kadını ciddi sağlık sorunlarından koruyan önemli bir hormondur. Ancak menopoz sonrasında östrojen üretimi olmadığından kadın bu koruyucu etkiden yoksun kalmaktadır.
Yukardaki açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi postmenopozal sağlık sorunlarına yol açan önemli etkenlerin başında östrojen hormonunun eksikliği gelmektedir.

Menopoz döneminde rutin kontrollerinizi ihmal etmeyin!

Menopoz olgusunun son derece güncel olmasına yol açan en önemli faktörlerden biri de insan ömrünün uzamasıdır. 1900'lü yılların başında ortalama insan ömrü yaklaşık olarak 50 yıldı. Halbuki artık bu süre 80 yıla kadar uzamıştır. Bir başka ifade ile, bir kadın yaşamının 1/3 kısmını menopoz sonrasında sürdürmektedir.

Bu nedenlerle postmenopozal dönemde görülen önemli sorunlar ve bunların önlenmesi ve tedavisi için rutin kontrollerinizi kesinlikle ihmal etmeyin. İlk menopoz belirtileri ile birlikte mutlaka bir uzmana danışın ve tedavi seçenekleriniz hakkında bilgi edinin.