Küçük kıskançlıklar, ilişkilere lezzet katabilir. Ancak, küçük bir kıvılcım bir odayı aydınlatabileceği gibi, aynı zamanda büyük bir yangına da neden olabilir. Kıskançlığın arkasında ne var? Neden bazılarımız için bu kadar büyük bir sorun haline gelebiliyor?
Kıskançlık nedir?
Kıskançlık, tek başına ifade edilen yalın bir duygu olmaktan çok, birçok duygunun ve tepkinin bir arada yaşandığı karmaşık bir durumdur. Düşük benlik saygısı, yetersizlik hissi ve kaybetme korkusu; öfke, nefret, tiksinti, umutsuzluk gibi birçok duygunun bir arada yaşanmasına neden olur.
Kıskançlığın üstesinden nasıl gelinir?
Kıskançlığın üstesinden gelmek, kimi zaman buz üzerindeki bir arabayı kontrol etmeye benzer. Tehlikelerden sakınmak için öncelikle durumu idare edebilecek yeteneği kazanmanız gerekir. Bu durum, duyguları kontrol etmek yerine, kıskançlığınızı tetikleyen inançlarınızı değiştirmek anlamına gelir. Sadece araba kullanmayı bilmek yetmez, etkili sürüş tekniklerini de öğrenmelisiniz.
Herhangi bir duygusal tepkiyi veya davranışı değiştirmede olduğu gibi kıskançlığı yenmek de farkındalık ile başlar. Kıskançlık ve öfke, doğru olmayan inançların sonucunda oluşur. Farkındalık ise bu inançların gerçeği yansıtmadığını görmenizi sağlar.
Kıskançlık bazı durumlarda düşük benlik saygısı ile tahrik edilir. "O beni nasıl sevebilir? Onun benim gibi biriyle nasıl ilgilendiğini anlamıyorum." Karşınızdaki kişinin sizi ne için sevdiğini tam olarak anlamanız imkansızdır. Çok değerli olan Mona Lisa tablosunu düşünün. Mona Lisa resim yapabiliyor muydu? Kendinizi ve çekici niteliklerinizi takdir edebilmek için düşünün.
Düşük benlik saygısının temelinde zihinsel imajlar ve inançlara yer alır. Bunu değiştirmenin zor olduğunu düşünmeyin. Sadece zihninizde yarattığınız sahte imajı değiştirerek bile büyük bir adım atabilirsiniz. Bu beceriyi bir kez kazandıktan sonra, çok daha az çabayla, daha büyük gelişmeler kaydedebilirsiniz. Unutmayın, doğru olmayan bir şeyi kurgulamak ve ona inanmak çok daha fazla çaba gerektirir.
Olumsuz düşünceler ve senaryolar
Kıskançlık, duygusu ile başlar. Özgüven eksikliği ile‘’ yeterince iyi değilim’’ kurgusu, kişinin kendini reddetmesine yol açar. Bunun sonucunda, değersizlik, güvensizlik, korku ve mutsuzlukla karışık duygular oluşur. Olumlu nitelikleriniz üzerinde yoğunlaşmak ise fazla sevgi ve mutluluk yaratır. Unutmayın siz değişmediniz, sadece zihninizdeki farklı bir görüntü üzerine yoğunlaşıp duyguları oluşturdunuz.
Öfke ve davranış kontrolü
Çocukluk dönemlerinde öğrenilen mekanizmalardan biri de öfke yoluyla diğer insanların dikkatini ve davranışlarını kontrol etmektir. Hatırlayın; öfke cezaya sık sık eşlik eden bir duyguydu. Davranışımızı değiştirmemiz için söylenen sert sözleri düşünün.
Birisi bize kızgın olduğunda, daha çok dikkatimizi çeker. Diğer insanların dikkatini çekmek için öfkeyi bir araç olarak kullanmak, yaşamın çok erken dönemlerinde öğrendiğimiz bir modeldir. Büyümüş olmak ne yazık ki bu modeli bize unutturmaz.
Kıskanç kişiler, karşısındaki kişinin dikkatini kontrol etmek için kızgınlık ve öfkeyi kullanır. Öfke duygusal olarak acı veren bir ceza mekanizması olarak çalışır. Öfke ile kişiyi cezalandırmanın ardında, gelecekteki davranışlarını değiştirebileceği inancı yatar.
Öfkenin gerçek sonucu
Öfke ile hareket etmek, öğrendiğimiz modelin aksine tam tersi bir sonuç yaratır. Öfkeye maruz kalan kişi yetişkin bir kişi, duygusal açıdan tatsızlıklar yaşamamak için kendini çeker. Aslında siz, öfke gösterilerini tam da bunu önlemek için yapmıştınız! Kişinin kendini geri çekerek sizden uzaklaşması, zaten var olan olumsuz inançlarınızı da aktive eder. İnanç- duygu döngüsü başa döner ve çok daha fazla duygusal acı hissetmenize neden olur.
Kıskançlık ve öfke patlamasının ardından, kişinin kendini yargılamaya başlaması duygusal olarak çok daha ağrılı geçebilir. İçinizdeki mahkeme kurulduğunda, yaşadığınız öfke, kurguladığınız ‘’olumsuz öz imaja’’ uyan en önemli delildir.
Kendinizi yargıladınız, delilleri gördünüz ve hükmü verdiniz. ''Değersizim. O bunu hak etmiyor, yanlış yaptım ve suçluyum''. Bunun adil bir yargılama olduğunu düşünmeyin. Bakış açınız, inanç sisteminiz ve gerçeği yansıtmayan imajlarınızla, içinde bulunduğunuz durumu değerlendirerek adil bir yargılama yapamazsınız.
Düz akıl ve mantık ile kıskançlığın üstesinden gelmek
Öfke ve kıskançlık sonrasında karşınızdaki kişinin sizden uzaklaştığını zaten biliyorsunuz. Üstelik kendinizi suçlu da buldunuz. Davranışların nasıl oluştuğunu ve ardında yatan sebepleri bilmenize rağmen davranışlarınız değişmiyor. Neden?
Kıskanç kişinin davranışları ve düşünce mantığı, entelektüel bilgi ile oluşmaz. Kıskançlık; inançlar, gerçeği yansıtmayan imajlar, bakış açısı ve duygular ile oluşur. İçimizdeki yargıç, yanlış inançları ve yargıları oluşturup güçlendirirken, akıl ve mantığı kullanır. Kıskançlığın üstesinden gelebilmek için düz akıl ve mantıktan farklı noktalara yoğunlaşmanız gerekir.
Değişim; yanlış inançların, duygusal tepkilerin, yıkıcı davranışların ve odak noktalarınızın eritilmesi sonucunda oluşur.
Bakış açınızı değiştirmek, inançlarınızı ve duygularınızı da yönlendirebilmenizi sağlar.
Bakış açısı bir davranışın ardındaki inançların ve yürütülen hatalı mantığı görmek için farkındalık yaratır. Bu sayede eylemlerin arkasındaki yanlış inançların bilinci ile yıkıcı davranışlardan kaçınmanız mümkün hale gelir.
Yanlış inançların azaltılması, duygu tetiklerini ortadan kaldırır, korkuları azaltır ve yaşanılan sarmalın çözülmesini sağlar.
Kıskanç ve öfkeli davranışları değiştirmek ve hayatınızda yeni bir sayfa açmak için bugünden harekete geçin.