.. Allahın verdiyi ruzidən yeyin-için, yer üzündə öz həddinizi aşaraq fəsad törətməyin! (Bəqərə surəsi, 60)

Bir dinin adından çıxış edən insanların bir qismi o dini yanlış anlaya və yaşaya bilərlər. Ona görə bu insanlara baxaraq o din haqqında fikir söyləmək doğru olmaz. Bir dini tanımağın ən doğru yolu o dinin müqəddəs kitabını oxuyub təhlil etməkdir.

İslamın müqəddəs kitabı Qurandır. Quran əxlaqı sevgi, şəfqət, mərhəmət, təvazökarlıq, fədakarlıq, tolerantlıq və sülh anlayışlarına əsaslanır. Həqiqi mənada bu əxlaqa uyğun yaşayan bir müsəlman olduqca alicənab, ədəbli, əsalətli, incədüşüncəli, təvazökar, ədalətli, etibarlı və mülayim insan olur. Ətrafına sevgi, hörmət, rahatlıq və sevinc bəxş edir.

Terror ümumi mənada sivil hədəflərə qarşı siyasi məqsədli zorakılıq tətbiq etməkdir. Başqa sözlə, terrorun hədəfi tamamilə günahsız dinc əhalidir. Yeganə təqsirləri terroristin gözündə “qarşı tərəf” olmaqdır. Buna görə terror günahsız insanlara qarşı zorakılıq deməkdir və bunun heç bir əxlaqi səbəbi yoxdur. Bu, Hitlerin və ya Stalinin cinayətləri kimi “bəşəriyyətə qarşı törədilmiş cinayət”dir.

Quran Allahın insanlara bələdçi kimi nazil etdiyi haqq kitabdır və Allah Quranda insanlara gözəl əxlaqı əmr edir. Bu əxlaqın kökündə isə sevgi, şəfqət, tolerantlıq, ədalət və mərhəmət kimi anlayışlar durur. İslam sözü ərəb dilində “sülh” sözü ilə eynimənalıdır. İslam Allahın sonsuz mərhəmət və şəfqətinin yer üzündə təcəlli etdiyi sülh və əmin-amanlıq dolu həyatı insanlara yaşatmaq üçün göndərilmiş dindir. Quran ayələrində insanlar yer üzündə mərhəmətin, şəfqətin, sevginin və sülhün modeli olan İslam əxlaqına dəvət edilir. Bəqərə surəsinin 208-ci ayəsində belə buyurulur:

Ayədən göründüyü kimi, Allah insanlara Quran əxlaqına uyğun yaşadıqda sülhün təmin olunacağını bildirir.

Quran əxlaqına əsasən bir müsəlman müsəlman və ya qeyri-müsəlman insanlara yaxşı və ədalətlə davranmaqla, zəifləri və günahsızları qorumaqla və “yer üzündə fitnə-fəsadın qarşısını almaqla” məsuldur. Yer üzündə insanların təhlükəsizliyini və rahatlığını pozan hər cür anarxiya və terror fitnə-fəsaddır. Bir ayədə də buyurulduğu kimi, “Allah fitnə-fəsadı sevməz.” (Bəqərə surəsi, 205)

Bir günahsız insanın öldürülməsi ən böyük fitnə-fəsaddır. Allah Quranda bunu belə açıqlayır:

Göründüyü kimi, “bir adamı öldürməyən və ya yer üzündə fəsad törətməyən” bircə insanı öldürən şəxs bütün insanları öldürmüş kimi böyük günah edir. Bu təqdirdə terrorçuların törətdiyi cinayət, qırğın və müasir ifadə ilə desək, “suiqəsd”lərin nə qədər böyük günah olduğu aydın olur.

Bundan əlavə, İslama görə heç kim öz qənaətinə əsasən “haqlı” və “haqsız” tərəfi ayırd edə bilməz. Çünki bu, Quran ilə ayırd edilir. Quranda bildirildiyi kimi, İslam dinində hücum deyil, müdafiə var. Bir müsəlman ancaq özünün və ya yaxınlarının canına qəsd edilsə, müdafiə məqsədi ilə hücuma qarşı müqavimət göstərə bilər. Lakin qarşı tərəf hücumu dayandırarsa, onda o da müdafiəni dayandırmaqla məsuldur. Allah bunu ayələrində qəti hökm kimi bildirmişdir:

Bütün bunlar göstərir ki, məsum insanlara qarşı terror törətmək İslama tamamilə zidd hərəkətdir və heç bir müsəlman belə günah etməz. Əksinə, müsəlmanlar bu günahları edən insanlara mane olmaqla, “yer üzündəki fitnə-fəsadı” aradan qaldırmaq və bütün insanlar üçün sülhü və əmin-amanlığı təmin etməklə məsuldurlar. İslamla terror bir-birinə ziddir, İslam əxlaqı terrorun qarşısında maneədir və terrorun həll yoludur.

Allah insanlara pislikdən çəkinməyi əmr etmiş, zülmü, zorakılığı, öldürməyi, qan tökməyi qadağan etmişdir. Quranda bu mövzu ilə bağlı ayələrdən bəziləri bunlardır:

Allah və din adından çıxış edən, ancaq Allahın lənətlədiyi günahları etmək üçün təşkilatlanan ikiüzlü insanların olduğuna Quranda da işarə edilmişdir. Bir ayədə “Allaha and içərək” peyğəmbəri öldürmək üçün plan quran “doqquz nəfərdən” belə bəhs olunur:

Bu ayədə bildirilən hadisədən də gördüyümüz kimi, bəzi insanların “Allahın adından” çıxış etməsi, hətta “Allaha and içməsi”, yəni “çox dindar” görünərək danışması o insanların dinə uyğun davrandığını göstərmir. Əksinə, tamamilə Allahın razılığına və din əxlaqına zidd hərəkət edə bilərlər. Bu zaman onların gördüyü iş əsasdır. Əgər gördükləri iş ayədə bildirildiyi kimi, “yer üzündə fitnə-fəsad törədib pislik etməkdirsə”, bilin ki, o insanlar əsl dindar deyil və məqsədləri dinə xidmət etmək deyil.

Allahdan qorxan və İslam əxlaqını qavrayan insan zoraklılığa, fitnə-fəsada meyilli olmaz və bu cür işlərə əsla qurşanmaz. Buna görə də terrorun həll yolu həqiqi İslamdır. Quranda bildirilən gözəl əxlaq təbliğ edildikdə insanlar düşmənçiliyi, müharibəni və qarışıqlığı özlərinə hədəf seçmiş qruplara tərəfdar olmaz, onlarla birlik olmaz. Çünki Allah Quranda insanları fitnə-fəsaddan çəkindirir:

Dövrümüzdə də davam edən bu böyük terror bəlasından xilas olmaq üçün əvvəlcə dinsizlik və din adından çıxış edən ziddiyyətli anlayışlar elmi yolla aradan qaldırılmalı və insanlara Allah qorxusu və həqiqi Quran əxlaqı öyrədilməlidir.

Söz azadlığını, yaşamaq hüququnu təmin və müdafiə edən İslam, insanlar arasında gərginliyə, anlaşılmazlığa, bir-birləri haqqında pis şeylər danışmağı və həttə pis düşünməyi belə qadağan edən əmrlər gətirmişdir. İslamda terror və zorakılıq haram olduğu kimi, insanlara ideoloji təzyiq göstərilməsi belə qadağan edilmişdir:

İnsanların bir dinə inanmağa və o dinin ibadətlərini yerinə yetirməyə məcbur edilməsi İslam əxlaqına və ruhuna ziddir. Çünki İslamda səmimi iman azad iradə və vicdanla mümkündür. Əlbəttə, müsəlmanlar bir-birlərini Quranda izah edilən əxlaqi xüsusiyyətləri yerinə yetirmək üçün xəbərdar edə, təşviq edə bilərlər. Quran əxlaqının ən gözəl tərzdə insanlara təbliğ edilməsi bütün iman gətirənlərin üzərinə düşən məsuliyyətdir. İman gətirənlər “Rəbbinin yoluna hikmətlə, gözəl öyüd-nəsihətlə dəvət et…” (Nəhl surəsi, 125) ayəsinə uyğun olaraq dini təbliğ edər, ancaq “Onların doğru yola gəlməsi sənə aid deyildir. Yalnız Allah istədiyi şəxsi doğru yola yönəldir…” (Bəqərə surəsi, 272) ayəsini də nəzərə alarlar. Əsla məcbur etməz, insanlara maddi-mənəvi təzyiq göstərməz, dünyəvi mənfəətlə şirnikləndirərək təbliğ etdikləri insanı dinə uyğun yaşamağa istiqamətləndirməzlər. Təbliğlərinə müsbət cavab almadıqda müsəlmanlar “Sizin dininiz sizə, mənim dinim də mənədir!” (Kafirun surəsi, 6) ayəsində buyurulduğu kimi cavab verərlər.

Dünyada xristian, yəhudi, buddist, hindu, ateist, deist, bütpərəst kimi müxtəlif inanclara malik insanlar yaşayır. Müsəlmanlar qarşılarındakı insanın inancına baxmayaraq şəfqətli olmaqla, bağışlamaqla, ədalətli və insanpərvər davranmaqla məsuldurlar. İman gətirənlər insanları gözəl şəkildə, sülh və şəfqətlə Allahın dininə dəvət etməlidirlər. Dinin tələblərini yerinə yetirib-yetirməmək, iman gətirib-gətirməmək qarşı tərəfin üzərinə düşən məsuliyyətdir. Bir insanı iman gətirməyə məcbur etmək, bəzi şeyləri zorla qəbul etdirməyə çalışmaq Quran əxlaqına ziddir. Belə ki, Allah Quranda iman gətirənlərə belə xatırladır:

İnsanların ibadət etməyə məcbur edildiyi cəmiyyət modeli İslam əxlaqına tamamilə ziddir. Çünki inanc və ibadət ancaq Allah üçün və insanın öz seçimi ilə olmalıdır. Əgər bir sistem insanları inanca və ibadətə məcbur etsə, onda insanlar o sistemdən qorxduqları üçün dindar kimi görünəcəklər. Bu isə onları ikiüzlülüyə, münafiqliyə təşviq edir. Heç bir müsəlman belə bir şeyə razı olmaz. İslam əxlaqına əsasən din ancaq Allah rizası üçün azad vicdanla yaşanmalıdır.

Bir çox insan təkamül nəzəriyyəsinin Çarlz Darvinin irəli sürdüyü, elmi dəlillərə, müşahidə və təcrübələrə əsaslanan nəzəriyyə olduğunu düşünür. Halbuki təkamül nəzəriyyəsinin ilk banisi Darvin olmadığı kimi, nəzəriyyənin mənbəyi də elmi dəlillər deyil. Nəzəriyyə antik doqma olan materialist fəlsəfənin təbiətə tətbiq edilməsindən ibarətdir. Bu gün nəzəriyyəni dəstəkləyən elmi tapıntılar olmasa da, sırf materialist ideologiyaya görə kor-koranə müdafiə edilir.

Bu mühafizəkarlıq dünyaya böyük bəlalar gətirib. Çünki darvinizmin və ondan əsas götürən materialist fəlsəfənin yayılması ilə “insan nədir?” sualına verilən cavab dəyişmişdir. Əvvəlcə bu suala “insan Allahın yaratdığı və Onun öyrətdiyi gözəl əxlaqa uyğun yaşamalı olan varlıqdır” deyə cavab verən insanlar “insan təsadüfən meydana gəlmiş, həyat uğrunda mübarizə ilə təkmilləşmiş heyvandır” kimi yanlış düşüncəyə qapılıblar. Bu böyük yanlışın nəticəsi isə çox ağır olub. İrqçilik, faşizm, kommunizm kimi vəhşi ideologiyalar və digər bir çox barbar düşüncə tərzi bu fikirdən qaynaqlanır.

Darvinizm və terrorizm

Darvinizm XX əsrdə bəşəriyyəti fəlakətə sürükləyən zorakılıq tərəfdarı olan müxtəlif ideologiyaların kökündə durur. Bu ideologiyalar darvinizmə əsaslanaraq “qarşı tərəflə mübarizəni və qarşıdurmanı” dəstəkləmiş, hətta ən əsas metodları kimi mənimsəmişlər.

Dünyada fərqli inanclar, dünyagörüşləri, fəlsəfi cərəyanlar olduğu məlumdur. Bütün bu fərqli fikirlərin bir-birlərinə tamamilə zidd xüsusiyyətləri olması da təbiidir. Ancaq bu fikirlər bir-birlərini iki şəkildə dəyərləndirə bilərlər:

Onlarla həmfikir olmayanlara hörmətlə yanaşar, onlarla ünsiyyət qurmağa çalışar, “insanpərvər” davranarlar. Bu, Quran əxlaqına uyğun metoddur.

Onlarla həmfikir olmayanlarla mübarizə aparmaq, dalaşmaq, onlara zərər verərək üstünlük qazanmaq yolunu seçə bilər, yəni “heyvan kimi” davranarlar. Bu isə materializmin, yəni dinsizliyin metodudur.

“Terrorizm” adlandırdığımız fəlakət ikinci düşüncə tərzinin ifadəsidir.

Bu səbəbdən əgər bir nəfər çıxıb İslam, xristianlıq və ya yəhudilik adından bu dinlərin simvollarından istifadə edərək terror törədərsə, qarşıdurmanı alovlandırarsa, bilin ki, o şəxslər müsəlman, xristian və ya yəhudi deyil, əksinə, sosial darvinistdir. Din adı altında gizlənmiş, ancaq səmimi inanc sahibi deyillər. Dinə xidmət etmək üçün ortaya çıxdıqlarını iddia etsələr də, əslində dinə və dindarlara düşməndirlər. Çünki məhz dinin qadağan etdiyi günahı insanların gözü önündə dinə qarşı mübarizə aparacaq tərzdə zalımlıqla edir.

Ona görə də dünyanı bürüyən terror bəlasının mənşəyi hər hansı ilahi din deyil, dinsizlik və dinsizliyin dövrümüzdəki tərifi olan “darvinizm” və “materializm”dir.

Hər hansı problemlə mübarizə apararkən o problemin mənşəyini, əsas səbəbini aradan qaldırmaq lazımdır. Dünyanın terrordan xilas olması üçün əvvəcə terrorçu yetişdirən əsas mənbə müəyyən edilməli və ortadan qaldırılmalıdır. Terrorun əsl səbəbi isə insanların batil ideologiyaları və bu sahədə aldıqları təhsildir.

Dövrümüzdə dünyanın hər yerində darvinizm bütün məktəblərdə elmi həqiqət kimi tədris edilir. Gənclərə onları Allahın yaratdığı, ruh, ağıl və vicdan sahibi varlıqlar olduqları, öldükdən sonra Allahın dərgahında sorğu-sual edilərək dünyadakı əməllərinə görə Allahın hüzurunda cavab verəcəkləri və buna əsasən əbədiyyən cənnətdə və ya cəhənnəmdə qalacaqları öyrədilmir.

Əksinə, təsadüflər nəticəsində əmələ gəlmiş, əcdadları heyvan olan, Allah qarşısında məsuliyyəti olmayan, kortəbii varlıqlar olduqları və ancaq mübarizə və qarşıdurma yolu ilə həyatda qala biləcəkləri kimi yalanlar öyrədilir. Məktəb illərində bu təlqini alan insanların beyinlərini yumaq, onları bəşəriyyətin düşmənlərinə çevirmək, məsum körpə uşaqları qətlə yetirəcək qədər zalımlaşdırmaq isə bu mərhələdən sonra çox asandır. Bu cür tərbiyə almış gəncləri hər cür batil ideologiya asanlıqla öz tərəfinə çəkə bilir və onlara hər cür vicdana və ağıla zidd hərəkəti etdirir, hər cür azğınlığı və zalımlığı əsas məqsəd kimi göstərir. Son bir əsr boyu dünyanı alt-üst edən kommunist, faşist, irqçi terror qruplar bu təlim sisteminin məhsuludur.

Bu “təlim sistemi”nin ikinci böyük zərəri isə təhsili dindən ayıraraq dini cahil insanların dünyası kimi məhdudlaşdırmaqdır. “Təhsilli” insanlar darvinist-materialist təlqinlə dinsizləşərkən din, təhsilsiz insanların idarəsinə keçir. Bu halda xurafat və batil inanclar asanlıqla təşəkkül tapır, din adından dinə tamamilə zidd fikirlər irəli sürən insanlar təsirli olur.

Nəticə etibarilə, həll yolu terrorun əsl mənbəyi olan darvinist-materialist təhsilə son vermək, gənclərə həqiqi elmi faktlar əsasında hazırlanmış dərsliklərlə təhsil vermək və onlara Allah qorxusunu, ağıllı və vicdanlı davranmağı öyrətməkdir. Beləliklə, Allahın Quranda bildirdiyi kimi, bağışlayan, şəfqətli, mehriban, sevgi dolu insanlardan ibarət cəmiyyət meydana gələcək.