İslam dininde mezhepler nedir
 

islam dininde mezhepler

FIKH-I MEZHEBLERi

Hanefi mezhebinin kurucusu İmam-ı A'zam Ebû Hanîfe (ö 150/767)'nin itikâda dair kısa ve özlü eseri Fıkıh, Mecelle'de "şer'î amel; meseleleri bilmek" (madde, I) şeklinde tarif edilmişse de Ebû Hanife devrinde, çeşitli ilimlerin henüz bağımsızlığını kazanmadığı bir dönemde fıkıh, kelâm ilmi ve inanç esaslarını da içine alıyordu Eser bu yüzden "el-Fıkhu'l-Ekber (En Büyük Fıkıh)" adını almıştır Fıkh-ı Ekber'i, Aliyyü'l-Kârı, Ebû Hanife'nin diğer eserlerindeki düşüncelerini bir araya getirerek ve Fahruddin er-Râzı, Taftazanî, Konevî gibi bilginlerin fikirlerinden de yararlanarak şerh etmiştir

Fıkh-ı Ekber'de yer alan akîde esaslarını şöyle özetleyebiliriz:

Bir yükümlüyü mümin hâline getiren iman esasları şunlardır: Allah'a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, öldükten sonra dirilmeye, kadere, hayır ve şerrin Allah'tan olduğuna inanmak, Allahü Teâlâ zatında birdir Fakat bu birliği sayı bakımından değil, ortağı bulunmaması bakımındandır (el-İhlâs, 112/1-5; el-Cin, 72/3; Enbiyâ, 21/22) Allah'ın yarattığı şeylerden hiçbir varlık ona benzemez (eş-Şûra, n/l 1) Allâh'ın geçmişte, gelecekte zatı ve fiilî sıfatları vardır Hayat, kudret, ilim, kelâm, semî*, basar*, irade zatı sıfatlardır Yaratma, rızık verme, ilk başta yaratmak, eşsiz bir şekilde yaratmak, Allah'ın sanatı; diriltmek, yok etmek, büyütmek, üretmek eşyaya şekil vermek ise fiilî sıfatlardandır Allah'ın isim ve sıfatları sonradan yaratılmış olmayıp ezelîdir Allah'ın kelâmı olan Kur'an, yaratılmış değildirMûsa peygamber ve başkalarının sözleri ise yaratılmıştır Allahü Teâlâ cisimsiz, cevhersiz var olan bir şeydir Allah'ın sınırı, zıddı ve benzeri yoktur (el-Bakara, 2/22; eş-Şûra 42/11), Allah'ın eli ve yüzü vardır Ancak biz bunların keyfiyetini bilemeyiz (el-Kasas, 28/88; er-Rahmân, 55/27; el-Leyl, 92/20; el-Feth 48/10; Sa'd 38/75; Yâsin, 36/83; el-Mâîde, 5/116; el-Bakara 2/1 15)

Allahu Teâlâ eşyayı, hiçbir şey olmaksızın maddesiz olarak yaratmıştır (el-Fâtır, 35/1; ez-Zümer, 39/62) Dünyada ve ahirette Allah'ın dilemesi, kader, kaza, bilgi, yazgı ve levh-ı Mahfûz'da yazısı olmaksızın hiçbir şey var olmaz Ancak Allah'ın kaderi yazması vasıf şeklinde olup, hüküm tarzında değildir Meselâ, "Hasan cehennemliktir", yazısı bir hüküm iken, "Hasan dünyada kendi iradesiyle kötü yolu tercih edip, kötü ameller işleyecek ve bunun sonucunda cehenneme girecek" yazısı, vasıf şeklinde yazmadır

Allah, insanları küfür ve imandan boş olarak yarattı, sonra onlara emir verip muhatap kıldı Küfre düşen, kendi işiyle kâfir olur Allah ondan yardımını keser İman eden de kendi fiil, ikrar ve tasdiki ile iman eder Allah ona yardım edip, imanda muvaffak kılar O, yaratıklarından hiçbirini küfür veya imana zorlamamıştır İman ile küfür kulun kendi işleridir; İnsan fiilinin yaratıcısı gerçekte Allâh'tır (ez-Zümer, 39/62; en-Nahl, 16/17; es-Sâffât, 37/962 Kulların bütün fiilleri Allah'ın dileme, bilgi, kaza ve kader ile meydana gelir Tâat ve ibâdetlerin hepsi Allah'ın emri, sevme, rıza, bilgi, dilemesi, kaza ve kader ile sabit olur Kötülükler de aynı şekilde meydana gelir Allah kötülüğü yaratmakla birlikte, ondan razı değildir (el-Kasas, 28/68; Alû İmrân, 3/32, 76, 134; el-Bakara, 2/222)