İnsanların gelişim dönemlerinden ilki bebekliktir. Bu dönem doğum ile başlar ve doğumdan sonraki 28 gün boyunca bebek, yenidoğan olarak adlandırılır. Yenidoğanda en sık görülen rahatsızlıklardan birisi de sarılıktır. Normal sarılıktan farklı olan ve fizyolojik bir durum olan yenidoğan sarılığı vaktinde doğan bebeklerin %60’ında, erken doğan bebeklerin ise %80’inde görülen bir durumdur. Yenidoğan sarılığı genellikle kendiliğinden geçer ve müdahale edilmesine gerek yoktur. Ancak bu dönemde bebeğin mutlaka doktor tarafından kontrol edilmesi gerekir.
Bebeklerde Sarılık Neden Olur?
Bebeklerde görülen sarılığın sebebi temel olarak alyuvar adı verilen kırmızı kan hücrelerinden kaynaklanır. Yenidoğanlarda alyuvar türü yetişkinlerden farklıdır ve bu alyuvarlar doğumdan itibaren hızla parçalanarak yıkılmaya başlarlar. Parçalanan alyuvarların yerine ise yine hızlı bir şekilde yeni alyuvarlar üretilir. Ancak alyuvarların parçalanması esnasında bilirubin adlı bir madde ortaya çıkar. Bu madde normal şartlarda karaciğerde işlenerek vücuttan dışarıya atılır. Bebek anne karnındayken ise bu madde annenin karaciğeri tarafından işlenir. Ancak yenidoğanın karaciğeri bilirubini işleyecek kapasiteye ulaşana kadar yaklaşık olarak 3 gün geçmesi gerekir. Karaciğerin yetersiz kalması durumunda da kandaki bilirubin seviyesi giderek artar. Bilirubin sarı renkli bir pigment taşır ve bilirubin seviyesi kanda arttıkça bir süre sonra bu madde dokularda birikmeye başlar.
Bilirubinin dokularda birikmesi, içinde bulundurduğu sarı renkli pigment sayesinde dışarıdan fark edilebilir. Önce göğüs bölgesinde, daha sonra karın, kol ve bacak bölgesinde meydana gelen sararma ile bebeğin sarılık olduğu anlaşılır. Daha sonra bu sarılık göz aklarında da görülür. Yenidoğan sarılığında bilirubin seviyesi genellikle tehlikeli boyutlara ulaşmaz ve sarılık çoğunlukla 10-15 gün içerisinde kendiliğinden geçer. Ancak bazı durumlarda bilirubin seviyesi aşırı miktarda artarak beyinde hasara yol açabilir. Bu sebeple bebeğin doğumundan itibaren ilk 10 gün içinde çok dikkatli olunması ve sarılık durumunda bebeğin doktora götürülmesi ve kan değerlerine baktırılması gerekir. Ancak 10. günün ardından kan ile beyin arasındaki bariyerler kapandığından dolayı sarılık kaynaklı bebeğin beyninde hasar oluşması riski de kaybolur.
Bebeklerde Sarılık Ne Zaman Geçer?
Doğumdan sonra ikinci gün başlayan sarılık üç ve dördüncü günlerde en yüksek seviyeye ulaşır ve daha sonra giderek azalır. 10-15 gün içerisinde karaciğerin iyice gelişmesi ile alyuvar yıkımı sonucu ortaya çıkan bilirubin bebeğin karaciğeri tarafından işlenerek vücuttan atılır ve vücutta birikme meydana gelmediği için sarılık durumu sona erer.
Sarılığa Sebep Olan Diğer Faktörler Nelerdir?
Bebeklerde sarılık oluşması riskini arttıran diğer faktörler ise; anne ve bebek arasındaki kan uyuşmazlığı, bebeğin iyi beslenememesi, doğumsal bazı enzim hastalıkları, annenin şeker hastası olması, doğumdan sonra aşırı kilo kaybı, hepatit B ve doğum esnasındaki zorlanmalardan dolayı bebek kafa derisinde kan toplanması gibi durumlardır.