İris, fotoğraf makinesinin diyaframı gibi çalışır. Işığı bloke etmek için bol miktarda renk maddesi (pigment) içerir. Parlak ışıkta gözbebeğini küçültmek için kasılan yuvarlak kas lifleri iriste bulunur. İris ayrıca gözbebeğinden yayılan kasılabilir hücreler de içerir. Karanlıkta bu hücreler kasılır ve gözbebeği genişler.

Gözbebeği büyüklüğüyle kirpiksi kasların hareketi arasındaki uyum, sinir sisteminin bilinçli bir çaba gerektirmeden çalışan kısmı olan, otonom sinir sistemince denetlenir. Bu sistem bozulursa gözbebekleri, gözlere ışık tutulması durumunda küçülmez.

Göz rengi, iristeki renk maddelerince (pigment) belirlenir; göz rengi kalıtsaldır. İrisinde renk maddesi olmayan albino (beyaz renkli deri hastalığı) hastası bir kişinin gözleri, ağ tabakadaki küçük kan damarları nedeniyle pembe görünür.

İris, iltihaplanabilir (iritus); bu durum; ağrı, ışığa karşı duyarlılık (fotofobi) ve kızarıklığa neden olur.