Hijyene dikkat edilmesi, temiz su kaynaklarının artması ve alınan benzer önlemlerle ishal vakalarında azalma görülse de, ishal günümüzde hala çocuk sağlığı için ciddi bir tehdit unsurudur. Memorial Şişli/ Ataşehir Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Metin Karaböcüoğlu, 1-7 Temmuz “İshalli Hastalıkların Önlenmesi ve Ağızdan Sıvı Tedavisi Haftası”nda çocuklarda yaz ishalleri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Çocukta kusma ve ateş de varsa dikkat!

3 aydan büyük bebekler için bir günde 3-5 defadan daha fazla, sulu ve miktarca daha bol dışkılama ishaldir. 3 aydan küçük bebekler için ise; günde 10-12’den fazla, miktarca bol, bezden taşacak gibi sulu kakaya ishal olarak tanımlanır. Bez kullanan bebeklerde, bez kakanın suyunu çekebilmektedir. Bu nedenle aileler kakanın ne kadar sulu olduğunu öngöremeyebilir. Böyle bir durumda çocuk her zamankinden daha sık, peş peşe kaka yapıyorsa, bezi her zamankine göre daha ağır ise bu ishal olarak kabul edilebilir. Kakada kan olması, sümük olması, çocuğun ateşli olması, kusmanın eşlik etmesi durumun aciliyetinin göstergesidir.

Su ve tuz kaybı tabloyu ağırlaştırır

İshalin çocuklarda ölüme bile varan ciddi sorunlara neden olması ani su ve tuz kabına bağlıdır. Çocukların bünyesi, su kaybını yetişkinlere göre daha az tolere edebilir ve suya karşı yetişkinlere göre daha hassastırlar. Bu nedenle çocuklar su kaybından yetişkinlere oranla çok daha fazla etkilenmekte ve susuzluğun karşılanmadığı durumlarda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir

Sıcak havalar ishali tetikliyor

Sıcak havalarda gıdaların daha çabuk bozulması, mikropların daha kolay üreyebilmesi, terleme ile birlikte vücuttan ani tuz kaybı yaşanması yazın ishal vakalarında artışa neden olmaktadır. Bu nedenlere, hijyen koşullarının yetersizliği, atık suların içme veya temizlik sularına karışması da eklenince durum daha da ciddileşebilmektedir.

Doğru bilinen yanlışlar

• “İshal çocuğa ağızdan su verilmez” – Bazı anneler ağızdan su verilmesinin sakıncalı olduğuna inanıp çocuklara su içirmezler. Halbuki, içebildiği kadar; az az, sık sık su verilmesi su kaybının önlenmesi açısından önemlidir.
• “Kola gibi şekerli içecekler faydalıdır”- Bu tür gazlı ve şekerli içeceklerin ishale faydalı olduğuna inanılır. Bu düşünce tamamen yanlıştır. Şeker oranı yüksek içecekler bağırsaklardan su kaybını artırmaktadır.
• “Sürekli su içirilmelidir” – Vücudunun ihtiyacından fazla su vermek de çocuğun sağlığına zarar verebilir. Aşırı su verilmesi çocuğun midesinin bulanmasına ve kusmasına neden olabilir. Kusma ile mideden su ve tuz kaybı yaşanabilir.
Çocuğunuzu ishalden koruyun
• Süt ve süt ürünlerinde mikroplar daha kolay üreyebilmektedir. O nedenle çocuklara verirken bazı durumlara dikkat edilmesi gerekir. Örneğin dondurma iyi bir süt, protein ve enerji kaynağıdır. Ancak bilindik markaların kapalı dondurmaları tercih edilmeli ve sadece küçük bir top yemesine izin verilmelidir. Dondurma, iştahsız bebekler için çok güzel bir enerji kaynağıdır.
• Çok iyi temizlik yapmak, dışkıdan iyi arınmak, elleri akan suyun altında sabunla en az 2 dk. yıkamak rota virüsünü önlemek için önemlidir.
• Mümkün olduğunca bebeklere anne sütü verilmelidir. Anne sütü ishalden koruyan önemli bir besin kaynağıdır. Hasta olduğu zaman anne sütü alan bebekler daha çabuk iyileşir.
• İshal kesici ilaçlar ile ishalin durdurulmaması gerekmektedir. Çünkü vücuttaki toksin ve zehir bağırsaklar vasıtasıyla dışarı atılır. Eğer ilaçlar ile ishal durdurulursa bakteri, toksin vücutta normalden daha fazla kalır ve kana karışıp vücuda zarar verebilir.
• İshalin diyeti yoktur. İshal olan çocuğun canı ne istiyorsa o verilmelidir. Zaten iştahsız olacağı için yağlı ve şekerli besinlerin verilmemesi gerekir. Genel olarak halk arasında bilinen patates püresi, yoğurt, peynir, pirinç lapası doğru besinlerdir ama bunların yanında vücudunun ihtiyacı olan enerjiyi alabilmesi için istediği besinler de verilmelidir.

Rota virüs aşısı
Rota virüsü oda sıcaklığında yaşayabilen en bulaşıcı mikroplardan biridir. Tüm ishallerin %60’ı rota virüsünden kaynaklanmaktadır. İlk 2 yaşa, hastaneye yatmayı gerektirecek kadar ağır ishallerin %80’i de rota virüsü kaynaklıdır. Rota virüs aşısı ishal nedeniyle hastaneye yatmaları önlemede önemli bir korunma şeklidir. Doğumdan itibaren ilk doz 13 hafta içinde olmak üzere, 6-8 ay içinde yapılmaktadır. Markasına göre en az bir ay arayla 2 veya 3 doz gerekmektedir.