Haciz, herhangi bir kurum/kuruluş veya kişiye olan borcu ödenmemesi durumunda borçlu olan kişinin menkul veya gayrı menkul her türlü varlığına borcuna mahsuben el konulması veya bu varlıkları üzerinde kısıtlamaya gidilmesi işlemidir.
Haciz işlemi her ne kadar alacaklının hakkını korumak amaçlı olsa da bu işlemin de belirli kuralları ve şartları vardır. Kanunlar gereği borçlu olan kişi veya kurumun her türlü menkul/gayrı menkul varlığına el koyma işlemi yapılamamaktadır. Örneğin borçlunun net gelirinin sadece %25'ine haciz konulabileceği gibi; bir evi veya bir arabası varsa ve bunları sadece kendisi değil üçüncü kişilerle (eşi, çocukları gibi) birlikte kullanıyorsa; ayrıca yine ortak kullanılan ev eşyalarına haciz uygulaması işlemi yapılamamaktadır. Ancak evde haciz işlemi esnasında ele geçen nakit veya değerli madenlere (altın, gümüş, pırlanta gibi) el konulabilir.
Haciz işleminin yapılabilmesi için borçlu ve alacaklı arasında borca mahsup olayın belgelendirilmesi gerekmektedir. Örneğin çek veya senet gibi ticari evraklar eya satış/alış sözleşmesi bu belgelerdendir. Haciz yoluyla alacağını tahsil etmek isteyen kişi öncelikle resmi yollarda alacaklı olduğu kişi/kuruma ihtarda bulunmak zorunda. Yasal ihtar süresi on beş gündür. Bu süre zarfında borcun bir kısmı veya tamamı ödenmişse haciz işlmi başlamaz. Sonrasında alacaklı adalet bakanlığı bünyesinde adliyelerde hizmet veren icra müdürlüğü kanalıyla haciz işlemini başlatır.
Haciz işlemi, borçlunun ikamet adresine varsa alacaklının vekili ve icra memurur denilen görevlilerin gitmesiyle fiilen başlamış olur. Adreste muhattap bulunamaması hacizi durdurmaz. Ancak hciz işlemine geçilmeden borçlu ufak da olsa bir ödeme yaparsa haciz işlemi durur. Haciz edilen mallar borcun ödenmesine müteakip geri verilmek veya satılarak alacaklının borcunun tahsil edilmesi için yediemin denilen depolarda tutulur. Borçlu borcunu öderse haciz edilmiş mallarını geri alabilir. Ödeyemezse mallar satılarak geliri masraflar düşüldükten sonra alacaklıya verilir.
Bir malın üzerinde birden fazla haciz kararı olabilir. Bu durumda ise satılan maldan öncelikli olarak ilk müracaat eden alacaklıdan başlanılarak ödeme yapılır. Eğer satılan maldan borçtan fazla gelir elde edilmişse kalan tutar borçluya verilir.