1 Mart 1992’de başlayıp 14 Aralık 1995 tarihine kadar devam eden savaş dönemini geride bırakan Bosna-Hersek, yakın geçmişte yaşadığı acıların izlerini hâlâ taşıyor. Ülkenin herhangi bir şehrinde gezerken barut kokusunu burnunuzun ucunda hissetmeniz, bombaların delik deşik ettiği binalarla göz göze geldiğinizde bir patlama sesi duyacak gibi olmanız an meselesi. Çünkü Bosna-Hersek savaşın yaralarını, şu gün bile sarmaya devam ediyor.
Onca acı birikmiş toprakların hâlâ canlı ve yaşama tutunmuş hali ise ülkeyi büyüleyici yapan en önemli özelliklerden yalnızca biri. Her adımda toplu mezarların arasından geçip bulunduğunuz yerden biraz ileriye baktığınızda da yine başka bir toplu mezar gördüğünüz ülkede, bir yandan da doğanın mucizelerine tanıklık ediyorsunuz.
Bir yandan tatil yapıp bir yandan da farklı bir kültür tanımak için seçtiğiniz Bosna-Hersek’te, sıra dışı bir deneyim yaşayacağınızı garanti edebiliriz. Bosna’nın başkenti olan Saraybosna’yı başlangıç noktası olarak seçtiyseniz ilk durağınız Eski Çarşı (Baş Çarşı) olabilir. Sağlı sollu dükkanların bulunduğu, kafe ve restoranların yer aldığı Baş Çarşı, hediyelik eşya almak isteyenler için de önemli bir merkez. Satın almayı düşündüğünüz her şeyin Türkiye’de olduğunu fark edeceksiniz ancak yine de bu seyahatten bir anı kalsın istiyorsanız bakır ya da gümüş işlemeler iyi bir tercih olabilir. Sıra sıra bakırcıların yer aldığı çarşıda, en çok tercih edilen hediyelik eşya kahve fincanı. Bizim fincanlardan tek farkı ise kulpsuz olması. Boşnakların kültüründe kahvenin önemli bir yer tuttuğunu ilk günden anlamanız da olası. Ayrıca tıpkı Türkiye’deki gibi lokum ve şekerleme türevleri de Baş Çarşı’nın bir numaralı hediyelik seçenekleri arasında yer alıyor.
Çarşı turundan sonra havaalanına yakın olan Umut Tüneli’ni ziyaret edebilirsiniz. Hatta burayı görmeniz, ülkenin yakın tarihi hakkında çarpıcı bilgiler edinmenizi de sağlayacaktır. Tünel, savaş zamanında kuşatma altında olan Bosna halkının hayatta kalmasını sağlamasıyla ünlü. Hayat Tüneli olarak da bilinen Umut Tüneli, yiyecek, içecek, silah, insan gücü transferlerinin ve sağlıkla ilgili müdahalelerin daha çabuk yapılabilmesi adına havaalanına yakın seçilmiş. 800 metre uzunluğunda, 1,5 metre yüksekliğindeki tünel, Sırp ablukasının olmadığı tek nokta olan NATO pisti altına gizli gizli kazılmış. Tünelin içinde yürürken savaş sırasında halkın imece usulüyle neler başardığını, taşımacılık için kendi kol güçleriyle neler yaptıklarını da çok net göreceksiniz.
Saraybosna’da görmeniz gereken bir diğer yer de Latin Köprüsü. 1914 yılında 1. Dünya Savaşı’nın başlamasına neden olan Avusturya Arşidükü Franz Ferdinand suikastının gerçekleştiği noktanın bulunduğu köprü, tarihe tanıklık etmek isteyenlerin görmesi gereken yerlerden biri. Buralar dışında başkentte görülmesi gereken diğer yerler arasında Baş Çarşı’da bulunan Sebil, Morica Han ve Gazi Hüsrev Bey Camii yer alıyor. Ayrıca Saraybosna’ya gitmişken oraya özgü bir köfte olan cevapi ve Boşnak böreği de yemeyi unutmayın.
Sırp Ortodoks Kilisesi de Saraybosna’da görülmesi gereken noktalardan biri. 19’uncu yüzyılda Bizans tarzında inşa edilen katedral, şimdi olduğu gibi geçmişte de eğitim amaçlı kullanılmış.
Saraybosna’dan sonraki durağınız Mostar olabilir. Hersek’in başkenti olan, Bosna’ya göre daha ılıman bir iklime sahip Mostar, adeta bir doğa harikası. Neretva Nehri’nin kıyısında yer alan Mostar da savaşın izlerini taşıyan bir şehir. Savaş sırasında yıkılan, sonrasında tekrar ayağa kaldırılan köprüye özgü bir de gelenek var. Eskiden şehirdeki erkekler, evlenmek istedikleri kadınlara cesaretlerini kanıtlamak için köprüden Neretva Nehri’ne atlarlarmış. Bugün bile hâlâ devam eden geleneği, belki siz de görme şansına sahip olabilirsiniz.
Görmeniz gereken bir diğer yer de Travnik. Şırıl şırıl suların içinde adeta küçük bir cenneti andıran Travnik, Osmanlı kültürünü korumuş yerlerden biri. Travnik’te, zamanında vezirlik yapmış kişilere ait 19 türbe, gün içinde çok sayıda ziyaretçi ağırlıyor.