Bilanço bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıklar (aktif) ile bu varlıkları finanse edildiği kaynakları (pasif) tasnifli bir şekilde gösteren temel finansal tablolardan biridir. Finansal tablolar; muhasebenin biriktirdiği bilgilerin bir özetinin belli dönemlerde ilgililere (yöneticiler, ortaklar, bankalar gibi) aktararak, ilgililerin bilgi sahibi olmasını sağlayan tablolardır.
Muhasebenin temel eşitliği olan Aktif=Pasif esasına dayanarak oluşturulan bilanço, işletmenin belirli bir tarihteki fotoğrafı gibi düşünülebilir. Bilançoya bakarak işletme hakkında bilgi sahibi olunmasının koşulu bilançoyu analiz etmektir. Peki bilanço analizi nasıl yapılır ?
Bilanço Aktif ve Pasif olmak üzere 2 ana bölümden oluşur. Aktif bölümünde Dönen Varlıklar ve Duran Varlıklar yer alır. Pasif bölümünde ise Kısa Vadeli Borçlar, Uzun Vadeli Borçlar ve Özsermaye yer alır.
Analiz yapılmadan önce bilançonun analize hazır hale getirilmesi gerekmektedir. Dikkat edilmesi gereken nokta, firmayı mali açıdan olduğundan daha güçlü gösteren ve analisti yanlış yönlendirebilecek hususlardır. Örnek vermek gerekirse, aktiflerin yüksek gösterilmesi, borçların düşük gösterilmesi, sermayenin yüksek gösterilmesi, borçların uzun vadeli gösterilmesi gibi hatalardır.
Bilançonun analizi temel olarak aktif ve pasiflerde yer alan kalemlerin birbirine oranlanması ve bu oranların sonucunun yorumlanması şeklinde yapılır. Piyasada ve uygulamada genel kabul görmüş oranlar mevcut olsa da analizi yapan kişi yeni oranlar oluşturabilir. Analizin kolay olması açısından çok sayıda oran dört ana grupta toplanabilir. Bunlar; Likidite Oranları, Mali Yapı Oranları, Faaliyet Oranları ve Karlılık Oranlarıdır.
Likidite Oranları, firmanın dönen varlıklarının kısa vadeli borçları karşılama kapasitesini
Mali Yapı Oranları, firmanın borçlarıyla özkaynakları arasındaki ilişkiyi
Faaliyet Oranları, firmanın ticarı alacaklarını, aktiflerini, stoklarını vs. faaliyetlerinde ne derece etkin kullandıklarını
Karlılık Oranları ise brüt satış karının, faaliyet karının ve net karın net satışlarla ilişkisini gösterir.
Örnek vermek gerekirse likidite durumunun analizinde kullanılan Cari Oran; Dönen Varlıkların, Kısa Vadeli Borçlara bölünmesiyle bulunur. Bu oran, firmanın kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü göstermektedir. Dönen varlıklar, nakit değerler ve 1 yıldan kısa sürede nakite dönüşebilecek varlıkları gösterirken, Kısa vadeli Borçlar da vadesi 1 yıla kadar olan borçları ifade eder. Dolayısıyla bu oranın 1,8 - 2 civarında olması işletme için olumlu bir durumdur.