İnsan Kişiliğini Tanımlayan Yönler
Psikanalitik yaklaşım, in*sanların davranış tarzlarındaki önemli farklılıklardan, bilinçaltı akıllarının sorumlu olduğunu söyler. Ayırıcı özellik yaklaşımını savunan psikologlar kişinin ayırıcı özellikler yelpazesini oluşturan türlü kişilik özelliklerinden bazılarına sahip olduğunu söylerken, biyolojik yaklaşımı savunan psikologlar kişilikteki bireysel farklılıkları açıklamak için kalıtsal eğilimlere ve fizyolojik süreçlere dikkat çekerler. Buna tepki olarak insancıl yaklaşım, kişilik farklılıkların ana nedeni olarak kişisel sorumluluk ve kendini onaylama duygusunu gösterir. Davranış*sal/sosyal öğrenme kuramcıları, tutarlı davranış kalıplarını koşullanma ve beklentilerin sonucu olarak açıklar. Bilişsel yaklaşımı savunanlar ise, davranıştaki farklılıkları açıklamak için insanların bilgiyi işleme yöntemlerindeki farklılıkları inceler.

Bu altı yaklaşımı birleştirerek insanların neden farklı davranışlar sergilediklerini daha doğru bir biçimde anlayabileceğimizi önerenler olabilir. Çoğu zaman, kişiliğin belli bir boyutuna dönük bir konuyu ele alırken bu altı yaklaşımın arasındaki fark yalnızca bir vurgulama farkı olsa da bazı durumlarda yaklaşımla*rın konuya getirdiği açıklamalar birbiriyle bütünüyle uyumsuz olabil*mektedir. Bu nedenle, bu alanda çalışan kişiler genellikle kabul ettik*leri açıklamalara göre kendilerini yaklaşımlardan birine daha yakın hissederler.
Bazı durumlarda bu açık*lamalardan birden fazlası doğru olsa bile (örneğin bir kuş hem yürür hem de uçar), her durumda bütün kuramların doğru olması mümkün değildir. Ayrıca bir kuramın insan kişiliğinin bir yönünü, bir başka kuramın ise diğer yönlerini tanımlamakta başarılı olması da söz ko*nusu olabilir.
Hiç şüphesiz, bazı kuramlar size diğerlerinden daha anlamlı gele*cektir. Ancak bu yaklaşımların her birinin, pek çok saygıdeğer psiko*log tarafından oluşturulduğunu ve geliştirildiğini göz ardı etmemeniz gerekir. Bu saygıdeğer kadın ve erkekler her konuda doğruyu söyle*yememiş olsa da, her yaklaşımın kim olduğumuzu anlama çabamızda söyleyeceği değerli bir şeyi mutlaka vardır.