İnsanların bir çoxu xeyirli bildiyi hadisələrlə xoşbəxt olduğu halda, pis görünən hadisələrə görə hüznə düşürlər. Halbuki iman edənlər üçün sıxıntıya düşmək çox yersizdir. Allah Quranda hər hadisəni saleh qullarının xeyrinə yaratdığını müjdə vermiş, onlar üçün heç bir zaman hüzn və sıxıntı olmayacağını xəbər vermişdir.

Quranda bildirilən bu həqiqətə inanan insan dünya həyatında bütün hadisələr qarşısında xoşhal olmağı və bunlardakı gözəllik və hikmətləri görməyi bacarır.

Bəzi insanlar isə illərlə yaşadığı bu dünyanın niyə və necə var olduğunu heç düşünmədən yaşantılarına davam edirlər. Əlbəttə, vicdanən bütün gözəlliklərin və mükəmməl nizamın Yaradıcısının olduğunu bilirlər. Lakin dünya həyatını sevdiklərindən dolayı, yaxud qarşılaşacaqları gerçəkləri qəbul etmək istəmədikləri səbəbi ilə Allah`ın varlığını düşünməkdən qaçırlar. Gündəlik həyatda hadisələrin hamısını Allah`ın bir plan və hikmətlə yaratdığını görməzlikdən gəlir, bunları şans və ya təsadüf kimi xəyali düşüncələrlə açıqlamağa çalışırlar. Bu da onların hadisələrə xeyirlə baxmasını, yaşadıqlarından hikmətli nəticələr çıxarmasını əngəlləyir.

Bəziləri də Allah`ın varlığını bilir, bütün kainatı və insanı Allah`ın yaratdığını dərk edirlər. Yağışı, ildırımı və ya günəşin çıxmasını Allah`ın yaratdığını qəbul edirlər. Lakin gündəlik hadisələrin Allah`dan asılı olmadan baş verdiyinə inanırlar. Halbuki evə girən oğrunu, ayağa dəyən daşı, yağan yağışı, məhsul verən ərazini, yaxşı və ya pis gedən işləri, unudulub yanan yeməyi də yaradan Allah`dır. Bu mövzuda insan daha çox düşünməlidir. Çünki hər hadisə Allah`ın bilgisi daxilində baş verir. Hər hadisə çox incə planla Allah`ın sonsuz ağıl və hikməti ilə yaradılmışdır. İnsanın ayağına sıçrayan palçığı, partlayan təkəri, dəridə əmələ gələn ləkəni, hər bir xəstəliyi, qaydasında görünməyən işi, yazılan hər yazını və deyilən hər bir sözü Allah müəyyən planla yaradır.

İnsanın dünyaya göz açdığı andan etibarən qarşılaşdığı pis, yaxud yaxşı görünən bütün hadisələri Allah yaradır. Həyatı bir bütün olaraq yer üzünün tək hakimi olan Allah idarə edir. Allah qüsursuz, mükəmməl, hikmətli və ən gözəl şəkildə yaradandır. Bu, uca Allah`ın yaratdığı qədərdir. Allah`ın qədərdə yaratdığı hadisələri bölüb bir qisminə yaxşı, digər qisminə pis baxmaq yanlışdır. İnsan mükəmməlliyi görüb təqdir etməli və Allah`ın ən qüsursuz nəticələri yaradacağını bilərək hər hadisəni xeyrə yozmalıdır. Çünki Allah`a iman edən və imanı ilə hər şeyi xeyrə yozan insan dünya və axirətdə gözəlliklərlə qarşılaşacaq.

Yuxarıda bəhs etdiyimiz bu böyük həqiqətə Quranda bir çox ayədə diqqət çəkilmişdir. Buna görə, qədər həqiqətini unutmaq böyük xətadır. Allah`ın yaratdığı qədər təkdir və eynisi ilə yaşanır. Qədər deyildikdə bəzilərinin ağlına, adətən, “fəlakətə təsəlli” kimi yanlış düşüncə gəlir. İman edənlər isə qədəri ən doğru şəkildə qavrayır və qədərinin özləri üçün ən xeyirlisi olduğunu bilirlər. Qədər müsəlman üçün tamamilə qüsursuz hazırlanmış, hikmət və xeyirlərlə dolu Cənnət hazırlığıdır. Möminin dünyada qarşılaşdığı hər bir çətinlik Cənnətdə sonsuzadək alacağı zövqün, nəşənin və hüzurun qaynağıdır. “Sözsüz ki, hər çətinliyin ardınca asanlıq gəlir” (Şərh surəsi, 5) ayəsi də bir mənada buna işarə edir. Möminin səbir və cəsarətinə görə sonsuza qədər nemətlərlə mükafatlandırılması qədərdə yazılıdır.

Bir mömin gündəlik həyatda bəzi hadisələrə üzülüb narahatlıq duya bilər. Bunun səbəbi o an qarşısına çıxan hadisələrin qədərdə olduğunu və hər şeyi Allah`ın yaratdığını unutmasıdır. Ona: “Bu hadisəni Allah xeyirlə yaratdı”, -deyildikdə həmin anda qafil deyilsə, həqiqətləri tez görər və rahat olar. Bu səbəbdən, müsəlman anbaan hər hadisənin qədərdə olduğunu daim xatırlamalı və xatırlatmalıdır. Allah`ın əzəldə xeyir və hikmətlə hazırladığı hadisələrə təvəkkül etməli, gözəlliklərini görüb hikmətini anlamağa çalışmalıdır. Hər insan Allah`ın diləməsi ilə bu həqiqətləri anlaya bilər. Bəlkə də hadisələrdəki saysız xeyir və hikmətin hamısı ilk anda müəyyən olmaya bilər. Amma bir hadisə baş veribsə, bilmək lazımdır ki, o, onsuz da müsəlman üçün Allah`ın yaratdığı xeyir və hikmətlə birlikdə gerçəkləşmişdir.