Milyonlarla insan düşünün, bu dünyaya tək, heç nəyi olmadan gözlərini açırlar. Hamısı eyni dalanın başında təkbaşına durur, baxır, baxır, ancaq yolun sonunu heç cür görə bilmirlər. İnsan dalanın başında durub yolun sonunu görə bilməzmi? Ancaq görə bilmir, heç cür qavramır. Bu dalanın sonunda milyonlarla insan üçün gözləyən ölüm var və ölümdən sonra hər kəsin girməsi üçün hazırlanmış məzarlar. Bu məzarlar o insanların çürümüş bədənlərinin evləri olacaq. Hər kəs dünyadakı qısa ömrünü qoyub sanki heç yaşamamış kimi dünya həyatını arxada qoyacaq…

Dünya həyatı çox qısadır, sanki bir göz qırpımında keçir. Bu sehrli həyata gözlərini açan insan əgər iman gətirməyibsə, onu yaradan Rəbbini dərk etmirsə, onda boşuna vaxt keçirir. Böyük işlərə girir, ən yaxşı universiteti bitirir, şöhrətə qovuşur, bağlar, evlər tikir. Onların içini gözəl mebellərlə bəzəyir. Qızılı, gümüşü, pulu kassalarda yığıb saxlayır. Özü kimi dostlar qazanır, övladlar yetişdirir. Gözünün gördüyü, əlinin çatdığı heç nəyi özündən əsirgəmir. Bir tərəfdən mal-mülk toplayarkən, digər tərəfdən də əylənir. Gecə-gündüz bu yolun bir sonu olduğunu heç düşünmədən…

Bu yol, əslində, heç da asan yol deyil. Nəfsinə tabe olmuş milyonlarla gənc bu əziyyətli yolda yavaş-yavaş gəncliyini, gözəlliyini itirir. Bədəni illər keçdikcə çökür, gözəlliyindən əsər-əlamət qalmır. Çox böyük mübarizə ilə karyera qurur, pul qazanır. Mal-mülk yığır, ancaq yaşlandıqca yaşlanır. Bir müddət sonra elə bir an gəlir ki, o gözəl, ehtişamlı əlbisələri geyinsə də, heç bir fərq olmur. Yaşlı bədəni artıq dərmanlarla ayaqda qalır. Nə gözəlliyindən əsər qalıb, nə cazibədarlığından, nə də sağlamlığından. Şöhrəti əsən külək kimi uçub gedib. Yeni nəsillər onun nə adını bilir, nə də əsərlərini. Artıq o dalanın sonuna çatmışdır. Gördüyü bu qədər işlərə, çəkdiyi zəhmətə baxır ki, hamısı boşuna imiş, yaşadığı həyat sanki yuxu imiş, səhər cücərən həyat axşam solub qurumuş, çör-çöp olmuşdur.

Allah ayələrində dünya həyatını bir çox misalla tərif etmiş, müvəqqəti, cəlbedici olduğunu xatırlatmışdır. Əsl yurdun isə axirət olduğunu bizə xəbər vermişdir:

Qadınların, uşaqların, yığın-yığın qızıl-gümüşün, yaxşı cins atların, mal-qaranın və əkin yerlərinin verdiyi zövqlərə olan istək insanların gözünə gözəl göstərilmişdir. Bunlar, dünya həyatının keçici zövqüdür, gözəl qayıdış yeri isə Allah dərgahındadır. (Ali-İmran surəsi, 14)

Dünya həyatı oyun və əyləncədən başqa bir şey deyildir. Müttəqilər üçün isə axirət yurdu daha xeyirlidir. Məgər anlamırsınız? (Ənam surəsi, 32)

Dünya həyatının məsəli göydən endirdiyimiz suyun məsəlinə bənzəyir ki, onun sayəsində insanların və heyvanların yediyi yer bitkiləri bir-birinə qatışır. Nəhayət, yer öz bərbəzəyinə bürünüb rövnəqləndiyi və onun sakinləri ona qadir olduqlarını güman etdikləri zaman gecə, yaxud gündüz əmrimiz yerə yetişər. Biz onu elə bir biçilmiş sahəyə döndərərik ki, sanki dünən heç bol (məhsulu) olmamışdı. Biz ayələri düşünən adamlar üçün beləcə izah edirik. (Yunis surəsi, 24)

İnkarçılar dünya həyatına bu qədər aludə olub şeytana uyduqlarına görə yolun sonunu əsla görə bilməzlər. Çünki Allah Quranda onların görməyən gözləri, eşitməyən qulaqları və qatı qəlbləri olduğunu deyir. Bu səbəbdən, milyonlarla insanın dünyaya aludə olub vaxt keçirməsi, yolun sonunda gözləyən məzarları görməyib dünyaya başının qarışması möminləri təəccübləndirməz. Onlar məzarla birlikdə həyatlarının bitəcəyini düşünərək ciddi şəkildə yanılırlar. Çünki məzar bir son deyil, başlanğıcdır. Sonsuz həyata açılan qapıdır. Peyğəmbərimiz (səv) bir hədisində: “İnsanlar yuxudadır, öldükdə oyanırlar”, -buyurur. Hər insan məzardan sonra əbədi həyatına addım atacaq, dünya həyatında etdiklərinin əvəzini heç bir haqsızlıq edilmədən mütləq alacaq.

Yolun sonunda inkar edənlərin ruhunu tərif edilməz peşmançılıq hissi bürüyəcək. Bu elə böyük peşmançılıqdır ki, insanın milyonlarla hüceyrəsinin içinə qədər işləyir. Çünki oraya çatdıqda insan baxar ki, nə qədər çox çalışıb zəhmət çəkmişdir. Dünyada mal-mülk toplamaq, karyera qurmaq üçün Allah`ı unudub şeytanı özünə dost tutmuş, insanlara uymuşdur. Ancaq dünyada topladığı hər şey tamamilə yox olub getmişdir. Qızıl güzgülər, ipək xalçalar, qızıl bilərziklər, zinət əşyaları, gözəl ətirlər, möhtəşəm evlər, saraylar, vəzifə icra etdiyi binalar, dost-tanışlar, övladlar… Qısası, hər şey geridə qalıb, insanın əlində ancaq təqvası və Allah üçün etdiyi əməllər qalıb. Allah bu əhval-ruhiyyəni Quran ayələrində belə təsvir edir:

Onlar, axirətdə özləri üçün oddan başqa heç bir şeyi olmayan kimsələrdir. Onların dünyada gördükləri işlər boşa çıxar və tutduqları əməllər puç olar. (Hud surəsi, 16)

Onların əməlləri həm bu dünyada, həm də axirətdə heç olacaq, onların yardımçıları da olmayacaqdır. (Ali-İmran surəsi, 22)

Biz bu dünyaya ən yaxşı məktəbləri oxuyub ən yaxşı vəzifələri tutub, ticarətlə məşğul olub, pul toplayıb evlərimizdə rahat oturmaq üçün gəlməmişik. Yaradılış məqsədimiz bu deyil. Bu dünyaya gözlərimizi açmağımızın səbəbi bu deyil. Bu dünyaya Allah`a qul olmağa gəlmişik, iman gətirməyə və qəlbimizi Allah sevgisi ilə doldurmağa gəlmişik. Səhər-axşam Rəbbimizin şəninə təriflər deməyə, Onun ismini zikir etməyə gəlmişik. Yanlış yolda sürətlə irəliləyən şüursuz insanlara, imansızlara tabe olmaq üçün gəlməmişik. Məhdud günlərimizi, gecələrimizi saleh əməllərlə doldurmağa gəlmişik. Mal-mülkümüzü, gəncliyimizi, gözəlliyimizi Allah yolunda sərf etməyə gəlmişik. İmanlı nəsillər yetişdirməyə, qəlbi Allah sevgisi ilə dolu dostlar qazanmağa gəlmişik. Allah üçün yaşamağa və son nəfəsimizi də Allah sevgisi ilə verməyə gəlmişik:

De: “Mənim namazım da, ibadətim də, həyatım və ölümüm də aləmlərin Rəbbi Allah üçündür! (Ənam surəsi, 162)

Unutmayın ki, milyonlarla kor, kar və yolun sonunu görməyən insanın arasında çox şüurlu yaşayan, yolun sonunda onu gözləyən məzardan və əbədi həyatdan xəbərdar olan insanlar da var. Onların sayının çox az olması və nəzərə çarpmaması sizi əsla yanıltmasın. Onlar imanla və ağılla hərəkət edir, dünya həyatını tərk edib axirət üçün yaşayırlar. Harada olsanız, siz də bu xeyirli, imanlı, şərəfli, təqvalı insanlara qoşulun. Onlarla eyni qapılardan girib Ədn cənnətlərində qarşılanın. Allah`ın gözəl salamı ilə və rəhməti ilə sonsuz axirət həyatını qazanmağın şərəfini və xoşbəxtliyini yaşayın.

Ey iman gətirənlər! Sizi ağrılı-acılı əzabdan xilas edəcək bir ticarəti sizə bildirimmi? Allah`a və Onun Elçisinə iman gətirin, Allah yolunda malınız və canınızla cihad edin. Bilsəniz, bu, sizin üçün nə qədər xeyirlidir. (Saff surəsi, 10-11)