Erkeklerde Kısırlık

Çiftlerin yaklaşık yüzde 15’i kısırdır. Bu, bir yıl ya da daha uzun bir süre boyunca sık sık korunmasız cinsel ilişkide bulunmuş olmaya rağmen çocuk sahibi olamamak anlamına gelir. Bu vakaların yaklaşık yarısında erkeğin kısırlığı rol oynar.
Erkeklerde kısırlık, düşük sperm üretimi, deforme olmuş ya da hareketsiz sperm, ya da spermin çıkışını engelleyen tıkanıklıklar nedeniyle olur. Hastalıklar, yaralanmalar, kronik sağlık sorunları, hayat tarzı seçimleri ve diğer faktörler erkekte kısırlığa sebep olabilir.
Çocuk sahibi olamamak stresli ve moral bozucu olabilir; ama erkekte kısırlığın bazı tedavileri vardır. Bu konuda, erkeğin, kadının ya da her ikisinin de tedavi olması gerekebilir.

Belirtiler

Erkeklerde kısırlığın en önemli işareti çocuk sahibi olamamaktır. Çoğunlukla başka görünür belirtiler yoktur. Ancak bazı vakalarda kalıtımsal bir hormonal dengesizlik ya da spermin geçişini engelleyen bir sorun, kısırlık belirtilerine sebep olabilir. Erkeklerde kısırlık belirtileri şunlardır:

• Çocuk sahibi olamama
• Cinsel işlevle ilgili problemler - örneğin, orgazm olmada zorluk (gecikmeli boşalma) ya da ereksiyonu sürdürmede zorluk (sertleşme bozukluğu).
• Testislerin olduğu bölgede ağrı, şişme ya da yumru
• Yüzde ya da vücuttaki kılların azalması ya da kromozomal ya da hormonal bir anomalinin diğer işaretleri.

Doktora ne zaman gitmeli

Aşağıdaki durumlarda bir doktora gidin:

• Bir yıl boyunca düzenli, korunmasız cinsel ilişkide bulunmaya rağmen çocuk sahibi olamama.
• Sertleşme ya da boşalma problemleri, cinsel dürtünün azlığı ya da cinsel işlevle ilgili başka problemler
• Testis bölgesinde ağrı, rahatsızlık, yumru ya da şişkinlik.
• Normal sperm sayısından az sperme sahip olmak (1 milimetreküp menide 20 milyondan az sperm olması)
• Testis, prostat ya da cinsel problemlerle ilgili bir geçmişe sahip olmak
• Kasık, testis, penis ya da testis torbası ameliyatı geçirmiş olmak

Sebepler

Erkekte kısırlık karmaşık bir süreçtir. Partnerinizi hamile bırakmak için partnerinizin yumurtasına ulaşabilecek, yumurtanın içine nüfuz edebilecek ve onu dölleyebilecek sağlıklı sperm üretebilmeniz gerekir. Bunun olması için:

• Sağlıklı sperm üretmelisiniz. Bu ilk başta ergenlikte erkek üreme organlarının gelişimini ve biçimlenmesini kapsar. Testislerinizden en az birisi düzgün çalışmalıdır ve vücudunuz sperm üretimini harekete geçirmek ve sürdürmek için testosteron ve diğer hormonları üretmelidir.
• Spermin, meni içine taşınması gerekir. Sperm testislerde üretildikten sonra meniyle karışana kadar ince tüpler aracılığıyla taşınır ve penisten dışarı boşalır.
• Menide yeterli sperm olması gerekir. Menideki sperm sayısı düşükse, spermlerden birinin partnerinizin yumurtasını dölleme olasılığı azalır. Sperm sayısının düşük olması, 1 milimetreküp menide 20 milyondan az sperm bulunması demektir.
• Sperm düzgün biçimli olmalı ve hareket edebilmelidir. Eğer spermin hareketliliği (motilite) ya da biçimi (morfoloji) anormalse, partnerinizin yumurtasına ulaşamayabilir ya da yumurtanın içine nüfuz edemeyebilir.

Tıbbi nedenler

Erkeklerde kısırlıkla ilgili problemlere bazı sağlık sorunları ya da tıbbi tedaviler neden olabilir. Bazıları şunlardır:

• Varikosel (Toplardamarların şişmesi). Varikosel, testisi boşaltan damarların şişmesidir. Bu, testisin normal şekilde soğumasını engelleyerek sperm sayısının ve hareketliliğinin azalmasına sebep olabilir.
• Enfeksiyon. Bazı enfeksiyonlar sperm üretimini ya da sağlığını etkileyebilir ya da spermin geçişinin tıkanmasına sebep olabilir. Bu enfeksiyonlar klamidya ve bel soğukluğu gibi cinsel yolla bulaşan bazı hastalıkları; prostat iltihabını (prostatit); kabakulak nedeniyle testislerin iltihaplanmasını (kabakulak orşiti) ve idrar yolu ya da üreme organlarıyla ilgili diğer enfeksiyonları içerir.
• Geri boşalma. Bu durum, meninin orgazm sırasında penisin ucundan boşalmak yerine mesaneye geri gitmesidir. Diyabet, multipl skleroz, omurga hasarları ve mesane, prostat ya da üretra ameliyatları gibi çeşitli sağlık durumları geri boşalmaya sebep olabilir. Bu soruna ayrıca bazı ilaçlar da neden olabilir - özellikle terazosin, tamsulosin and olealfuzosin gibi büyümüş prostat için verilen ilaçlar.
• Boşalma olmaması. Omuriliği hasarlı olan ya da belli hastalıkları olan bazı erkekler, hala sperm üretseler bile meniyi boşaltamazlar.
• Spermlere saldıran antikorlar. Spermlere saldıran antikorlar, spermin yanlışlıkla zararlı olduğunu sanan ve onu yok etmeye çalışan bağışıklık sistemi hücreleridir. Bu durum vasektomi (kısırlaştırma ameliyatı) olan erkeklerde özellikle yaygındır.
• Tümörler. Kanserler ve iyi huylu tümörler, doğrudan erkek üreme organlarını ya da üremeyle ilgili hormon salgılayan bezleri (hipofiz bezi gibi) etkileyebilir. Bazı durumlarda tümör tedavisi için yapılan ameliyat erkekte üremeyi etkileyebilir.
• İnmemiş testis. Bazı erkeklerde fetüs gelişimi sırasında testislerden biri ya da her ikisi karnın içinden testis torbasına inemez.
• Hormon dengesizlikleri. Kısırlık, testislerin kendisindeki bozukluklardan ya da testisleri kontrol eden testosteron ve diğer hormonları üreten hipotalamus ya da hipofiz bezi gibi beyindeki bezleri etkileyen bir anormallikten ileri gelebilir. Düşük testosteron ve diğer hormonal sorunların birkaç olası sebebi vardır.
• Sperm kanalı bozuklukları. Spermleri taşıyan tüpler (sperm kanalları) hastalık ya da yaralanma nedeniyle zarar görmüş olabilir. Bazı erkeklerde doğuştan, testisin spermi depolayan kısmında bir tıkanma ya da spermi testislerden dışarı taşıyan tüplerden biri veya her ikisinde bir tıkanıklık vardır. Kistik fibrozu ya da diğer kalıtımsal sorunları olan erkeklerde doğuştan hiç sperm kanalı olmayabilir.
• Kromozom bozuklukları. Klinefelter sendromu (erkeğin bir X ve bir Y kromozomu yerine iki X ve bir Y kromozomuyla doğması) gibi kalıtımsal bozukluklar erkek üreme organlarının anormal gelişimine sebep olur.
• Cinsel birleşmede problemler. Seks için yeterli ereksiyonu sürdürememe (sertleşme bozukluğu), erken boşalma, ağrılı cinsel birleşme ya da seksi etkileyen psikolojik sorunlar ya da ilişki sorunları bu kapsamdadır.
• Çölyak hastalığı. Çölyak hastalığı glutene duyarlılığın sebep olduğu bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır ve erkeklerde kısırlığa neden olabilir. Glutensiz bir diyet uygulandığında üreme sorununda düzelme görülebilir.
• Bazı ilaçlar. Testosteron ikame tedavisi, uzun süreli anabolik steroit (kasları geliştirmeye yarayan bir tür hormon) kullanımı, kanser ilaçları (kemoterapi), birtakım antibiyotikler, bazı ülser ilaçları ve diğer bazı ilaçlar sperm üretimine zarar verebilir ve erkekte üremeyi azaltabilir.

Çevresel sebepler

Sıcaklık, toksinler ve kimyasallar gibi bazı çevresel faktörlere aşırı maruz kalma sperm üretimini ya da işlevini azaltabilir. Bazı sebepler şunlardır:

• Zirai ilaçlar. Etilen dibromür ve organofosfat gibi zirai ilaçlara maruz kalan bazı erkeklerde sperm sayısı düşüktür. Bu tür ilaçlara maruz kalma ayrıca testis kanseriyle de ilişkilendirilmiştir. Birçok araştırma, tarım yapan ya da tarımsal alanlarda yaşayan erkekler üzerinde yapılmıştır.
• Ağır metallere maruz kalma. Kurşun ya da diğer ağır metallere maruz kalmak da kısırlığa sebep olabilir.
• Radyasyona ya da X ışınlarına maruz kalma. Radyasyona maruz kalmak sperm üretimini azaltabilir. Sperm üretiminin normale dönmesi birkaç yıl alabilir. Yüksek dozlarda radyasyon, sperm üretiminin kalıcı olarak azalmasına sebep olabilir.
• Testislerin aşırı ısınması. Sauna ya da jakuzinin sık kullanımı sperm sayısını geçici olarak azaltabilir. Uzun süre oturmak ya da sıkı kıyafetler giymek de testis torbasının ısısını artırabilir ve sperm üretimini azaltabilir.
• Uzun süre bisiklete binmek. Uzun süre bisiklete binmek, testislerin fazla ısınması nedeniyle üremenin azalmasına yol açan bir başka olası sebeptir. Bazı durumlarda bisiklet selesinin testislerin arkasındaki bölgede baskı yapması peniste hissizliğe ve sertleşme bozukluğuna sebep olabilir.

Sağlık, hayat tarzı ve diğer sebepler

Erkeklerde kısırlığın diğer sebepleri şunlardır:

• Yasadışı uyuşturucu kullanımı. Kasları kuvvetlendirmek ve geliştirmek için kullanılan anabolik steroidler, testislerin küçülmesine ve sperm üretiminin azalmasına sebep olabilir. Kokain ya da marijuana kullanımı da sperm sayısını ve kalitesini geçici olarak azaltabilir.
• Aşırı alkol tüketimi. Aşırı alkol tüketmek, testosteron seviyelerini azaltabilir, sertleşme bozukluğuna sebep olur ve sperm üretimini azaltır. Aşırı içkinin sebep olduğu karaciğer hastalığı da üreme sorunlarına neden olabilir.
• Sigara içmek. Sigara içen erkeklerde, içmeyen erkeklere göre sperm sayısı daha az olabilir. Pasif olarak maruz kalınan sigara dumanı da erkekte üremeyi etkileyebilir.
• Duygusal stres. Stres, sperm üretimi için gerekli bazı hormonları olumsuz şekilde etkileyebilir. Eğer şiddetli ya da uzun süreli duygusal stres yaşarsanız, sperm sayınız etkilenebilir. Üremeyle ilgili bir sorun bazen uzun süreli ve moral bozucu hale gelerek strese yol açabilir.
• Vitamin eksikliği. C vitamini, selenyum, çinko ve folik asit gibi besleyici öğelerdeki eksiklikler erkekte kısırlığa neden olabilir.
• Kilo. Obezite erkekte üremeyi azaltan hormon değişikliklerine sebep olabilir. Normalden zayıf erkeklerde de üreme azalabilir.
• Yaş. 35 yaşından büyük erkeklerde üreme açısından yavaş yavaş bir gerileme başlar.