Kanaviçe ile işlenmiş günebakan çiçekleri


İngilizce: Cross stitch Kanaviçe, el işleri için kullanılan seyrek dokunmuş keten bezi ve onun üzerine yapılmış olan işlemelere verilen addır.

Türkiye'de Kanaviçe; Etamin, Çarpı İşi, Dikiş İşi, İğne işi gibi isimler verilmektedir.2011 yılında “Kültür ve Turizm Bakanlığı Sanatçısı” ünvanını alan Filiz Türkocağı kanaviçe konusunda önde gelen isimlerden biridir. Kanaviçe de Türk, örf adetlerini tema olarak kanaviçeye uygulamıştır.

Etamin işine benzer. Aynen onun gibi renkli küçük çarpılardan desenler oluşturma şeklindedir. Etaminden farkı, kanaviçenin düz kumaş üzerine işlenmesidir. Kumaş üzerine öncelikle kaneve adı verilen özel dokunmuş bir kumaş tutturulur. Sonra renkli ipliklerle kanave referans olarak alınarak desen işlenir. Desenin işlenmesi bittikten sonra kanave asıl kumaş üzerinden ip ip çekilerek işlenmiş desenle kumaş arasından temizlenerek kanaviçe elde edilir.

Kendir ve kenevir ipliklerinden seyrek bir şekilde çuval olarak dokunan, bazı eşyalar dışında ve ambalaj sanayiinde rutubetin içe işlemesini önlemek için kullanılan seyrek ve yağlı bezler de bu isimle anılırlar.

Kaneviçe işi, dikiş ve nakışın dekoratif bir şekil almasından ortaya çıkmıştır. Yapılan arkeolojik kazılarda bulunan bazı işlemeli testiler ile vazo ve eşyalardan anlaşıldığına göre, kanaviçe yapmak insanlık tarihi kadar eskidir. İbrani tarihi, Nuh aleyhisselamın peygamberliği devrinde kaneviçe ile işlenmiş, çeşitli eşyaların bulunduğunu yazmaktadır. Bu bilgilere göre kaneviçe sanatı Asya’dan Avrupa’ya geçmiş, 16. yüzyılda ise çok benimsenen ev ve el işlerinden biri haline gelmiştir. Kolay yapılışı, renkli ve gösterişli bir işleme oluşu yönünden ev hanımlarının ve genç kızların dikkatini çekmiştir.

Kaneviçe, işi için kullanılan kumaşa “kanava” ismi verilir. Kaneviçenin ilk çıkış tarihlerinde kanavalar ipek ve yünden yapılırdı. Şimdi ise ucuz ve kullanışlı olması bakımından pamuk ipliğinden dokunmaktadır.

Kaneviçe işi, köylerde ve şehirlerde bütün kadınların boş vakitlerini değerlendirmek için zevkle yaptıkları bir işlemedir. Son zamanlarda bu iş giyim süslemelerinde fazlaca yer almış ve herkesin dikkatini çekmiştir. Yün buluz, yün mantolar, ceketler üzerinde, çocukların mama önlüklerinde yatak ve sofra takımlarında, şaselerde ve seccadelerde kendisini göstermiştir.

Anadolu’nun kaza ve köylerinde, kaneviçe işlenmiş çeyizler hala genç kızların sandıklarını doldurmaktadır. Göz nurunun, ince bir zevkin mahsulü olan kaneviçe işler, karyola takımlarında kendisini daha çok göstermektedir. ( İşleme)

Kaneviçe puanları üç şekilde sınıflandırılır:

1. İşlenmek istenen kaneviçe işi, kumaş üzerine teğellenen kanava bezi üzerine işlenir, işlemenin sonunda kanava bezinin iplikleri çekilerek temizlenir.

2. Motif ve desenlerin güzel görünmesi için doğrudan doğruya kanava bezinin üzerine işlemek idealdir. Kanava bezinin üzeri kanava puanları ile tamamen doldurulur.

3. Kaneviçe deseni, ipliği ve aralıkları sayılabilen bir kumaş üzerine işlenir.

Kaneviçe yapımında kullanılan araç ve gereçler; üzerine eşleme yapılacak kumaş, kanava, desen, renkli iplikler, kanava iğnesi ve nakış malzemesinden ibarettir.

Batı kültüründeki goblene benzer, ancak ondan daha kalın iplerle ve daha ayrıntısızdır.