Hak sahibine, ilgili taşınmaz üzerinde kullanma ya da semerelerinden faydalanma hakkı tanıyan veya bu haklardan her ikisini tanıyan haklara, irtifak hakları denir.
Kategorisel olarak baktığımızda, irtifak hakları, sınırlı ayni haklar kategorisinde yer alır. İritfak hakları, olumlu irtifak hakkı ve olumsuz irtifak hakkı olarak iki farklı şekilde karşımıza çıkar. Eğer hak sahibi taşınmazdan aktif bir şekilde yararlanıyorsa, bu durumda olumlu irtifak hakkı söz konusudur. Fakat hak sahibinin taşınmazdan yararlanması, taşınmazın sahibinin kullanmasına engel oluyorsa bu sefer olumsuz irtifak hakkı söz konusu olacaktır.
İrtifak hakları, bir şahsın lehine kuruluyorsa şahsi irtifak hakkı; bir arazi lehine kuruluyorsa arzi irtifak hakkı olarak nitelendirilir.
İrtifak hakları, sağladıkları yararlanma yetkisine göre çeşitli sınıflara ayrılırlar.

1. İntifa Hakkı: Hak sahibine kullanma ve semerelerinden yararlanma yetkilerini verir.
2. Oturma Hakkı: Hak sahibine bir binadan veya onun bir bölümünden konut olarak yararlanma yetkisi verir. Oturma hakkı başkasına devredilemeyen ve mirasçılara geçmeyen bir haktır. (TMK. md.823/1-2)
3. Kaynak Hakkı: Başkasının arazisinde bulunan kaynak üzerinde irtifak hakkı, bu arazinin malikini suyun alınmasına ve akıtılmasına katlanmakla yükümlü kılmktadır. Bu hak, aksi kararlaştırılmadıkça başkasına devredilebilir ve mirasçıya geçebilir. Kaynak hakkı, bağımsız nitelikte ve en az otuz yıl için kurulmuş ise tapu kütüğüne taşınmaz olarak kaydedilebilir. (TMK. md.837/1-2-3)
4. Üst (İnşaat) Hakkı: Bir taşınmaz malikinin, üçüncü kişi lehine arazisinin altında veya üstünde yapı yapmak veya mevcut bir yapıyı muhafaza etmek yetkisi veren bir irtifak hakkı kurmasıdır. Aksi kararlaştırılmadıkça bu hak, devredilebilir ve mirasçılara geçebilir. Üst hakkı, bağımsız ve sürekli nitelikte ise üst hakkı sahibinin istemi üzerine tapu kütüğüne taşınmaz olarak kaydedilebilir. En az otuz yıl için kurulan üst hakkı, sürekli niteliktedir. (TMK. md.826/1-2)
5. Diğer İrtifak Hakları: Kanun koyucu, Türk Medeni Kanunu'nun 838. maddesinde diğer irtifak haklarını şu şekilde özetlemiştir: "Malik, taşınmazı üzerinde herhangi bir kişi veya topluluk lehine atış eğitimi veya spor alanı ya da geçit olarak kullanılmak gibi belirli bir yararlanmaya hizmet etmek üzere başka irtifak hakları da kurabilir." Kanuna göre diğer irtifak hakları kategorisinde olan haklar, devredilemez ve mirasçılara geçmez.