Prof. Dr. Erdem Yeşilada, Era Yayıncılık’tan çıkan ‘Doğadan Gelen Sağlık: Bitki Çayları’ adlı kitabında; bitkileri, etkilerini ve kullanım şekillerini anlatıyor:

“Çayın tarihine dair anlatılan en eski hikayelerden biri, M.Ö. 2737’de, sağlık konusunda bilgeliğiyle tanınan Çin İmparatoru Shen-Nung’a kadar uzanıyor. Sarayın bahçesinde kaynatılan suyun içerisine çevredeki bitkilerden uçarak düşen birkaç yaprağın suyun rengini değiştirmesi dikkatini çeken imparator, tadına baktığı karışımın aroması ve verdiği canlılık hissinden etkilenmiş.
Bitki çaylarının yararlarını ‘mucize’ olarak tanımlamak, yanlış bir değerlendirme. Yararları; içerisinde bulunan fitokimyasal bileşenler, mineraller ve vitaminlerden geliyor. Dolayısıyla, yararları kullanım sıklığına ve süresine göre değişiklik gösteriyor. Bitki çaylarının etkilerini tek yönlü tanımlamak doğru değil. Her bitki içerisinde yüzlerce fitokimyasal bileşen bulunduğundan, her bir bileşenin teker teker etkisinin yanı sıra, bu bileşiklerin ikili, üçlü, çoklu etkileşimleri sonucu farklı etkiler de söz konusu.”
MELiSA OTU
Hafif yatıştırıcı etkisi var. Sinirsel kaynaklı uyku sorunları, huzursuzluk şikayetlerinde yararlı. Sinirsel kaynaklı mide şikayetlerini, gaz ve spazmı giderici özelliği mevcut. Yatıştırıcı etkili bileşenlerinin yer aldığı uçucu yağ oranının
düşük olması nedeniyle, yağ kaybının en az olacak şekilde bitkinin dikkatle kurutulması ve kapalı olarak saklanması ve altı ay içerisinde kullanılması tercih edilmeli.
Melisa bitkisinin pahalı olması nedeniyle, piyasada melisa yerine aynı isimle satılan birkaç bitki türü bulunuyor.
Turunca ya da turuncubila: Melisanın yaprakları kokulu olmayan alt türü. Uçucu yağ taşımadığından aynı amaçla kullanılmaz. Çayı, kalp yetmezliğinde tercih ediliyor.
Hakiki melisa otu, yalancı melisa ya da limon otu: Farklı bir bitki ailesinden olup, uçucu yağı farklı bir bileşimdir. Sinir sistemi üzerindeki etkisi daha zayıf. Halk arasında şeker hastaları kan şekerinin kontrolünde kullanılıyor.
Bodrum melisası ya da gecetüten:
Bitkinin yaprakları değil, geceleri çiçekleri
kokar. Alkaloit taşıdığı için zehirli.
Çay: Günde 3-4 defa 1.5 gr. yaprak üzerine kaynatılmış sıcak su ilave edilerek kapaklı bir fincanda 10 dakika demlenerek içilir.
TARÇIN
İştah kaybı, sindirim yetersizliği, spazm, gaz ve şişkinlik hissini gidermek amacıyla yararlanılıyor. Bakteri ve mikromantarlar üzerinde etkili. Deneysel çalışmalarda tarçın kabuklarının, kan şekeri ve kolesterolün düşürülmesinde etkili olduğu saptandı. Ancak etkili bileşen olarak tespit edilen ‘sinnamaldehit’, Çin tarçını kabuklarında daha yüksek oranda bulunuyor. Seylan tarçınınınsa uçucu bileşenlerinin mikro-organizmalar üzerindeki etkisi nedeniyle soğuk algınlığında çay olarak içilmesi ya da gargara olarak uygulanması tavsiye ediliyor.
Çay: 0.5-1 gram kabuk parçalandıktan sonra kaynatılmış sıcak su içerisinde 15 dakika demlenerek içilir. Günde 3-4 defa tüketilmesi önerilir.
ACAi ÜZÜMÜ
Taşıdığı polifenolik bileşiklerin, anti-oksidan etkisi var. Diğer antioksidanlar gibi kalp-damar sağlığının korunması, iltihaplı hastalıkların tedavisi ve kanserlerin önlenmesinde yararlı olduğu biliniyor. Zayıflama sürecinde vücut direncini artırıcı ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkilere sahip. Bağırsakların daha iyi çalışmasını sağlıyor, sindirimi ve hazmı kolaylaştırıyor, bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Fiziksel aktivite sırasında kasların çalışmasında ve gelişmesinde çok etkili. Ayrıca yüksek miktarda lif içeriyor.
Çay: Taşıdığı antosiyanidinlerin koyu morumsu rengi nedeniyle meyvesinin sıkılmasıyla elde edilen suyu, içecek (meyve suyu, enerji içeceği, alkollü içecek) ve gıdalarda (jöle, dondurma vb.) renk vermek amacıyla kullanılıyor. Kolay içimi sağlamak amacıyla diğer meyve sularıyla karıştırılarak tüketilmesi tavsiye ediliyor.

YAZAR KİMDİR?
1972’de Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nde lisans eğitimini tamamladı. Doğal kaynaklı ilaç bilimi farmakognozi dalındaki eğitim ve araştırmalarına aynı fakültede başladı. Çalışmalarına Gazi ve Yeditepe Üniversiteleri’nde devam etti.
1987’de doçent, 1993’te profesör oldu. Halen Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi ve Fitoterapi Ana Bilim Dalı Başkanlığı görevini sürdürüyor.